پماد هیدروکینون ممکن است در غلظت 15% و 20% یا بالاتر در محصولات ساخته شده با آن موجود باشد، اما طبق استانداردهای جهانی برای استفاده از محصولاتی با غلظت های بالاتر از 2% نسخه و دستور پزشک مورد نیاز است .در برخی از لوازم آرایشی و بهداشتی هیدروکینون ۴درصد مورد استفاده قرار میگیرد که برای از بین بردن لک های قهوه ای همچنین رفع تیرگی کشاله ران مورد استفاده قرار می گیرد.
پماد هیدروکینون ۴ درصد برای چیست؟
این ماده به آسانی جذب پوست می گردد و هنگامی که الکل ها نیز حضور داشته باشند ؛ این میزان جذب به صورت چشمگیری افزایش پیدا می کند . این ماده بر روی تولید رنگدانه های سلول های پوستی اثر سیتو توکسیک ( آسیب و یا کشتن سلول) دارد که این سمیت سلولی به دلیل مکانیسم اکسیداسیون رادیکال آزاد اتفاق می افتد . این مکانیسم باعث می شود تا هیدروکینون در برابر ملانین که رنگدانه تیره پوست است ، نقش بازدارنده را ایفا کند .
تولید رادیکال آزاد می تواند به ملانوسیت و همچنین به ساختار فیزیکی سایر سلول های همسایه آن آسیب وارد کند. این اثر رادیکال های آزاد می تواند بر روی ژنتیک سلول ها نیز اثر بگذارد و ممکن است باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان گردد .
مقایسه پماد هیدروکینون با سایر روشن کننده ها
آربوتین: که منشا گیاهی دارد ، تولید ملانین رنگ دانه پوست را کاهش می دهد . آربوتین در مقابل آنزیمی به نام تیروزیناس که برای انجام یکی از مراحل تولید ملانین مورد نیاز است ، عملکرد بازدارندگی دارد . این نوع عملکرد اثرات سیتوتوکسیکی ندارد، یعنی به ساختار سلول آسیبی وارد نمیکند .
کوجیک اسید : این ماده نیز همانند آربوتین به عنوان مهار کننده آنزیم تیروسییناس عمل می کند .
درمان با لیزر : لیزر نیز برای درمان و اصلاح رنگدانه های پوستی می تواند مورد استفاده قرار گیرد ، اما نیاز به انجام توسط پزشک متخصص دارد . درمانی لیزری نیز می تواند عوارض جانبی خود را داشته باشد که قبل از استفاده حتما باید مورد استفاده قرار بگیرد .
- پیش از خرید هیدروکینون و محصولات حاوی آن باید توجه کرد که آیا پوست بدن شما به این ترکیب آلرژی دارد یا نه. پیش از استفاده از کرم و یا پماد این ماده، بر روی قسمت کوچکی از پوست خود که باید با هیدروکینون درمان شود مقداری از این دارو را قرار دهید. در صورتی که بعد از 24 ساعت قرمزی، خارش و یا علائم آلرژی مشاهده نگردید می توانید از این ماده استفاده نمایید.
- اگر شما به هیدروکینون و سایر داروها و یا نوع خاصی از غذاها و یا به طور کلی هر ماده ای آلرژی دارید, با دکتر خودتان در این رابطه صحبت کنید علائم آن را نیز (مانند خارش بدن, سرخ شدن بدن, تنگی نفس, خستگی, سرفه کردن, تورم صورت و لب ها زبان یا گلو و یا هر علائم دیگری) بر شمرید.
- با پزشک و یا داروساز خود در مورد تمام داروهای دیگر خود که مصرف می کنید (محصولات طبیعی, میتامین ها) ویا سایر مشکلات بهداشتی خود حتما صحبت کنید. شما باید مطمئن شوید که مصرف هیدروکینون با سایر داروهایی که مصرف می کنید و هم چنین سایر بیماری های شما سازگار است.
نکات که در زمان مصرف هیدروکینون باید بدانیم؟
- همانطور که گفته شد خرید هیدروکینون عمدتا به منظور روشن سازی رنگ پوست هنگام تغییر رنگ استفاده می کنند. اما باید به این موضوع توجه داشته باشید که برخی از این تغییرات رنگ, ممکن است بعد از استفاده پس از مدتی, مجدداً بازگردد.
- آگر شما به سولفیت آلرژی دارید در این باره حتما با پزشک خود صحبت کنید.
- این دارو تنها مناسب برای استفاده های موضعی است و به هیچ وجه خوردنی نیست. در صورت بلع این دارو حتما به مراکز درمانی مراجعه کنید.
- به هنگام مصرف این دارو حتما از نور آفتاب, لامپ های آفتابی و استفاده از تخت های برنزه کردن اجتناب کنید. حتما از لباس کامل و عینک آفتابی استفاده کنید تا از نور خورشید در امان باشید.
- از مصرف سایر محصولات موضعی دارویی (بخصوص محصولات حاوی پراکسید، هیدروژن پراکسید، بنزیل پراکسید) در همان منطقه به طور هم زمان خودداری کنید (مگر اینکه پزشکتان تجویز نماید).
- استفاده و خرید هیدروکینون در دوران بارداری : خانم ها اگر که حامله هستند و یا قصد حاملگی دارند, حتما این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارند. شما باید در مورد ریسک هایی که هیدروکینون می تواند برای شما در طی دوران حاملگی ایجاد کند, اطلاع داشته باشید.
خرید هیدروکینون با کیفیت و قیمت عالی
استفاده از داروی هیدروکینون چه مزایایی می تواند داشته باشد؟
- هرگز پماد هیدروکینون را به صورت خوراکی مصرف نکنید. و تنها برای مصارف موضعی از آن استفاده کنید. هنگامی هم که این دارو را بر روی پوست قرار می دهید, توجه داشته باشید که باید از دهان, بینی و چشم ها فاصله داشته باشد.
- دستان خود را قبل و بعد از استفاده حتما بشویید.
- محلی که قرار است دارو بر روی آن قرار گیرد را حتما پیش از استفاده تمیز کنید و هم چنین اطمینان حاصل کنید که پوست کاملا خشک باشد.
- بر روی قسمتی از پوست که آسیب دیده یک لایه نازک از این دارو را به آرامی مالش دهید.
- در طول درمان به خوبی از پوست خود محافظت کنید و هم چنین از نور خورشید اجتناب کنید.
- به هنگامی که دارو را بر روی پوست خود قرار می دهید. برای آن مناطق از پوست از پوشش دیگری استفاده نکنید. (مانند باند, پانسمان و یا مواد آرایشی)
- از این ترکیب به هنگامی که پوست زخم هست استفاده نکنید.
- اگر می خواهید از ضد آفتاب، کرم های نرم کننده و… همراه با این پماد استفاده نمایید. در ابتدا پماد هیدروکینون را بر روی سطح پوستتان اعمال کنید، سپس چند دقیقه صبر کنید و بعد در نهایت لوسیون و یا سایر مواد آرایشی را بر روی سطح رویین پوست خود اعمال کنید.
مدت زمان و طول درمان هیدروکینون
برای مشاهده ی آثار اولیه ی کرم هیدروکینون بر روی پوست حدودا چهار هفته زمان نیاز است اما درمان کامل می تواند حدود چند ماه طول بکشد . پزشکان بسته به نوع بیماری و درمان مورد نیاز می توانند غلظت های متفاوتی را تجویز کنند . هیدروکینون ۴درصد از محبوبترین گریدهای این پماد است ، اما باید توجه داشت که استفاده از آن باید حتما طبق دستور پزشک انجام شود.
تحقیقات دیگری نشان می دهد در صورت استفاده ی روزانه از این ماده می توان انتظار داشت که روشن سازی پوست بعد از 2 الی 3 ماه (12 تا 8 هفته) صورت بگیرد.
عوارض هیدروکینون
اگر چه یک چنین مواردی بسیار نادر اتفاق می افتد, اما به هر جهت استفاده از این دارو مانند سایر مواد دارویی ممکن است که یک سری عوارض جانبی ای داشته باشد. بعضا این عوارض می تواند بسیار خطرناک باشد. در صورتی که هر کدام از علائم و موارد زیر را مشاهده کردید, حتما با پزشک خود تماس بگیرید.
- هر کدام از علائم آلرژی مانند, سوزش و خارش پوست, التهاب پوست, تورم و یا موارد دیگر…
- تحریک بسیار بد پوست
- تغییر رنگ پوست به آبی تیره
- ایجاد زخم های سطحی و یا عمیق بر روی پوست.
این دارو عموما دارای دو دوز متفاوت هیدروکینون ۴درصد و 20 درصد می باشد که بنابر صلاح دید پزشک هر کدام از آن می تواند تجویز شود.
اثرات جانبی
کرم هیدروکینون می تواند حاوی سدیم متابی سولفیت باشد که به همین دلیل سبب ایجاد واکنش های آلرژیک جدی از جمله آنافیلاکسی می گردد. در نتیجه تست های آلرژیک پیش از استفاده از این ماده حتما توصیه می گردد. در اوایل تصور می شد که استفاده از غلظت های کمتر از 2% هیچگونه اثر جانبی (side effects) بر روی پوست نمیگذارد ، اما با بررسی گزارشات پزشکان معلوم شد که این فرضیه تا حدودی نادرست است . تصور نادرست دیگر این بود که تنها پوست هایی با تعداد رنگدانه های بالا می توانند از اثرات هیدروکینون در امان بمانند ، که این نظریه نیز با بررسی اثرات دارو برر وی مردمان آسیا و سیاه پوستان رد شد .
مالیدن پماد هیدروکینون بر روی پوست و سپس قرار گرفتن در معرض خورشید می تواند سمیت این ماده را افزایش دهد . این ماده در صورت مصرف شدن به صورت خوراکی به سرعت جذب دستگاه گوارشی شده و باعث تحریک کلیه و آسیب دیدن کبد خواهد شد. در حضور رطوبت و در دمای اتاق ، هیدروکینون به کینون تبدیل می شود که می تواند اثرات خطرناک جدی مانند تحریک چشم شود که می تواند منجر به قرمزی و تحلیل مردمک شود.
آیا هیدروکینون سرطان زاست؟
همانگونه که شرح داده شد، هیدروکینون با استفاده از مکانیسم رادیکال های آزاد بر سلول های پوستی اثر می گذارد، مکانیسم رادیکال های آزاد می تواند باعث به وجود آمدن تغییرات ژنتیکی شود ، تغییرات ژنتیکی نیز خود یکی از عوامل جهش سلولی و به وجود آمدن سرطان هستند . پس در جواب سوال مطرح شده در عنوان این قسمت می توان گفت “بله” . اما این ترکیب نیز مانند بسیاری دیگر از مواد که این چنین اثراتی را از خود برجای می گذارند ، در صورت استفاده با دوز و دستور مناسب می تواند فواید بسیاری داشته باشد .
آیا این ماده برای همه انواع پوست قابل استفاده است؟
اگر چه این ماده اثرات جانبی کمی از خود نشان می دهد اما باید توجه نمود که اثرات منفی ای در برخی از پوست ها نیز یافت می شود. معمولا گریدهای حاوی درصد بالاتر نظیر هیدروکینون ۴درصد ممکن است عوارض و حساسیت های پوستی بیشتری ایجاد نمایند. اگر پوستی خشک یا حساس دارید ، ممکن است پس از استفاده از این ترکیب متوجه شوید که هیدروکینون باعث خشکی یا تحریک بیشتر پوست شما می شود. با این حال این حالت معمولاً از بین می رود زیرا پوست شما می تواند خود را با این کرم تطبیق دهد
احتمال تجربه ی این اثرات جانبی در افرادی که پوستی چرب و یا نرمال دارند بسیار کم می باشد. اگر پوستی تیره دارید برای اطمینان بیشتر با پزشک خود مشورت نمایید. در پوست های تیره این ترکیب ممکن است در غلظت های بالای اختلالات رنگدانه پوست( hyperpigmentation ) را بدتر کند. جالب است بدانید با اینکه این ماده به محو شدن لکه های قرمز و قهوه ای پوست کمک می کند؛ اما نمی تواند به از بین بردن التهاب های قرمز فعال کمک نماید. به عنوان مثال این ماده می تواند جای جوش های موجود را به حداقل برساند اما تاثیری بر قرمزی و یا جوش های فعال پوستی نخواهد داشت.
هیدروکینون های طبیعی
گاهی افراد به دلیل حساسیت هایی به دنبال جایگزینی برای این محصول می گردند در اینجا به چند جایگزین طبیعی برای هیدروکینون اشاره می کنیم:
- موادی که حاوی آنتی اکسیدان می باشد مرکبات سرشار از آنتی اکسیدان است و مانع پیری زودرس پوست و جوان سازی می شود.
- اسید های گیاهی و طبیعی می توانند بهترین جایگزین برای هیدروکینون می باشد. هیدروکینون گیاهی را می توان در میوه و گیاهانی کوجیک، پاپایا، انواع توت ها و شیرین بیان و… یافت.
- خانواده ویتامین های B بسیار مفید جهت روشن کنندگی و جوان سازی پوست می باشد. نیاسینامید جهت رفع لک های پوست بسیار مفید است.
- لاکتیک اسید در شیر به وفور یافت می شود این ماده یک بازدارنده رنگدانه پوست است و در روشن شدن پوست تاثیر بسزایی دارد.
