سیلیکاژل، شکل مشبک دی اکسید سیلیسیم است و فضاهای خالی آن عمدتا با آب، مایعات دیگر، خلاء و گاز، اشباع شده اند. این محصول به عنوان یک عامل جذب کننده‌ی آب و رطوبت در صنایع متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا آن را در بسته بندی های مواد غذایی، دارویی و لوازم الکترونیکی دیده اید. در این مقاله به کاربرد سیلیکاژل در ترانسفورماتور و عملکرد آن می‌پردازیم.
ترانسفورماتور چیست؟
ترانسفورماتور برای تغییر ولتاژ و انتقال انرژی بین مدارها (با کمک القای الکترو مغناطیسی) استفاده می‌شود و این کار را بدون اینکه تفاوت چندانی در فرکانس صورت بگیرد، انجام می‌دهد. این دستگاه در صنایع گوناگون و برای مصارف مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای سلامت ترانسفورماتور، هوا باید بدون رطوبت و گرد و غبار باشد. اما از آنجایی که هوا همیشه حاوی خالص نیست، باید آن را فیلتر کنیم که این کار به عهده ی سیلیکاژل است.
انواع سیلیکاژل
سیلیکاژل را بر اساس فاکتورهای مختلفی می‌توان دسته بندی کرد؛ از جمله رنگ، عملکرد و سایز. در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.
رنگ
به طور کلی سیلیکاژل به دو صورت نارنجی و آبی یافت می‌شود که هر دو رنگ این ماده شیمیایی کاربرد گسترده‌ای در صنعت دارند. سیلیکاژل نارنجی در صنایع غذایی و دارویی کاربرد دارد. وقتی این ماده شیمیایی رطوبت را از محیط جذب کند، رنگ سبز تیره به خود می‌گیرد. از طرف دیگر، سلیکاژل آبی نیز در صنعت پرکاربرد است و با جذب رطوبت به رنگ صورتی در می‌آید.
اندازه
سیلیکاژل از نظر اندازه به سه دسته تقسیم می‌شود که سطح آنها در 1 گرم به شرح زیر است: سطح گونه‌ی کم چگالی آن برابر با 100-200 متر مربع، سطح نوع متوسط آن معادل 350-300 متر مربع و سطح نوع معمولی آن برابر 750 متر مربع است.
کاربرد
سیلیکاژل در دو نوع صنعتی و خوراکی موجود است. نوع صنعتی آن در صنعت پتروشیمی، ساخت و ساز و حمل و نقل مصرف می‌شود. گرید خوراکی آن ایمن بوده و در صنعت غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربرد سیلیکاژل در ترانسفورماتور
سیلیکاژل کاربرد مهمی در ترانسفورماتورها دارد. این محصول سمی نبوده و قابلیت اشتعال ندارد. همچنین، به علت ظرفیت بالای خود در جذب رطوبت در شرکت های تولید کننده‌ی برق نقش مهمی ایفا می کند. اگر هوا با روغن موجود در ترانسفورماتورها ترکیب شود، کارایی و طول عمر دستگاه کاهش پیدا می‌کند. یک محفظه حاوی سیلیکاژل در مسیر جریان هوای این دستگاه قرار گرفته و هنگام عبور هوا رطوبت موجود را جذب می‌کند. این ماده قدرت جذب 40 درصد وزن خود را دارد.
زمان تعویض سیلیکاژل در ترانسفورماتور
زمانی که رنگ سیلیکاژل عوض شد، متوجه می‌شویم که باید آن را تعویض کنیم. این محصول قبل از این که در مجاورت رطوبت قرار گیرد، ابتدا آبی روشن است و به مرور زمان رنگ آن صورتی می‌شود؛ که در واقع نشان دهنده‌ی اشباع شدن آن است. در این زمان آماده‌ی تعویض می‌شویم.
نحوه تعویض سیلیکاژل در ترانسفورماتور
وقتی زمان عوض کردن سیلیکاژل فرا رسید، می‌توان از دو روش به این منظور استفاده کرد. روش اول این است که محفظه را با سیلیکاژل جدید پر کرده و در دستگاه قرار دهیم و در روش دوم سیلیکاژل های اشباع شده را با کمک حرارت آبگیری کرده و برای استفاده‌ی مجدد آماده می‌کنند. در این روش، سیلیکاژل را در معرض دمای 100 تا 130 درجه سانتی گراد قرار داده و رطوبت آن را می‌گیرند. شما می‌توانید برای خرید سیلیکاژل با ما در مبتکران شیمی تماس بگیرید.
عوارض سیلیکاژل
معمولا این ماده عوارضی نیز به همراه دارد. در صورت برخورد با پوست و چشم، تحریک و قرمزی و در صورت استنشاق سرفه، آسیب به ریه، تنگی نفس و حتی خطر سرطان را در پی دارد.
نکات ایمنی در مورد سیلیکاژل
- در صورتی که پوست شما با این ماده تماس داشت، سریعا محل را با صابون و آب فراوان بشویید.
- در صورت بلع سهوی این ماده، حجم زیادی آب بنوشید تا دفع آن از بدن کمک کند.
- در صورت تنفس این ماده سریعا در هوای آزاد قرار بگیرید.
جمع بندی
رطوبت عاملی است که در صنایع گوناگون و برای دستگاه های مختلفی ممکن است آسیب زا باشد. از این رو استفاده از محصولی که رطوبت را جذب کرده و از این صدمات احتمالی جلوگیری کند، حائز اهمیت است. سیلیکاژل محصولی است که توانایی بالایی در جذب رطوب و بخار هوای موجود داشته و در این زمینه به افزایش طول عمر و بهبود عملکرد دستگاه ها کمک می‌کند.
