بررسی کیفیت آب آشامیدنی یکی از فرایند های مهم می باشد که مورد توجه ی بسیاری از جوامع است. آبی که هر روز از آن مصرف می کنیم ممکن است حاوی ناخالصی هایی باشد که موجب اثر بخشی بر روی کیفیت آب آشامیدنی مصرفی می گردد. در صورتی که این ماده حاوی ناخالصی باشد و آبی بی کیفیت مورد استفاده قرار بگیرد احتمال افزایش انواع بیماری ها و یا ایجاد رسوبات در لوله های انتقال نیز بیشتر می شود. با اینکه معمولا در اغلب کشور ها این ماده را به خوبی تصفیه می نمایند اما در بعضی نقاط نیز همچنان کیفیت پایین آب مصرفی یکی از دغدغه های مهم به شمار می رود. اگر شما نیز می خواهید تا از میزان کیفیت آب آشامیدنی که هر روز مورد استفاده قرار می دهید آگاهی پیدا کنید با خواندن این مقاله با ما همراه باشید.
راه های سنجش کیفیت آب
کیفیت آب را معمولا بر اساس pH آن ، میزان وجود فلزات سنگین نظیر منیزیم و کلسیم، نمک های محلول، باکتری ها و میکروب های موجود و… مورد سنجش قرار می دهند در ادامه به بررسی تست هایی برای سنجش میزان کیفیت این ماده از نظر فیزیکی و شیمیایی می پردازیم.
بو و مزه:
اولین و ساده ترین راه موجود برای میزان آگاهی از میزان کیفیت آب بو و مزه ی آن است. آب با کیفیت و مناسب بی بو و بی مزه می باشد و عاری از هر گونه ذرات معلق است. اگر این ماده شفاف نباشد و ذرات معلقی در آن دیده شود دال بر وجود ناخالصی در آن است.
تعیین میزانpH :
پی اچ آب با کیفیت و مناسب باید تقریبا خنثی و در حدود 7 باشد( معمولا بازه ی پی اچ 6 الی 8 را برای نوع آشامیدنی این ماده طبیعی می دانند) .پی اچ ها ی بالاتر از آن به دلیل وجود ناخالصی های بازی موجود است. همچنین پی اچ های پایین تر نیز وجود ناخالصی های اسیدی را تایید می کند. بهترین راه برای سنجش دقیق میزان پی اچ استفاده از پی اچ متر می باشد. در صورت نبود pH متر می توانید از کاغذ pH سنج برای سنجش میزان پی اچ استفاده نمایید.
برای این منظور کاغذ پی اچ با دامنه ی pH 4.5-7 را درون نمونه فرو ببرید و بعد از گذشت چند ثانیه آن را خارج کنید. با تغییر رنگ دادن کاغذ pH، رنگ آن را با چارت رنگی راهنما مقایسه نمایید. اگر رنگ ظاهر شده با رنگ های موجود در چارت راهنما همخوانی نداشت از کاغذ پی اچ در دامنه ی 6.5 الی 10 استفاده نمایید و بار دیگر آزمایش را تکرار کنید. و در نهایت عدد pH به دست آمده را یادداشت نمایید.
تست سنجش میزان کلر و نیترات های موجود در آب:
برای این منظور 50 میلی لیتر آبی که کیفیت آن را می خواهید مورد بررسی قرار دهید را به درون بشر انتقال دهید.
کلر:
برای سنجش میزان کلر از کیت های مخصوص سنجش این ماده استفاده می نمایند:
3 الی چهار مرتبه کیت سنجش کلر را درون بشر فرو ببرید و سپس خارج نمایید.
10 ثانیه صبر کنید تا کیت کلر تغییر رنگ لازم را نشان دهد و سپس رنگ آن را با رنگ چارت راهنمای کلر مقایسه نمایید. تقریبا می توان گفت که تمام آبهای مصرفی شهری از سطح مشخصی از کلر برخوردار هستند. با توجه به مقایسه ی صورت گرفته با کمک تغییر رنگ کیت کلر، عدد به دست آمده را یادداشت نمایید.
نیترات:
نوار تست سنجش نیترات را به مدت 2 ثانیه درون آب فرو ببرید و سپس خارج نمایید. یک دقیقه صبر کنید و سپس نوار تست را با رنگ های موجود در چارت راهنمای نیترات مقایسه نمایید و عدد به دست آمده را یادداشت کنید.
سنجش میزان نیترات از اهمیت بالایی برخوردار است.
این ماده در خاک به مقدار زیادی یافت می گردد و می تواند از طریق فاضلاب، کشاورزی، حیوانات و یا خود انسان ها وارد آب آشامیدنی گردد. وجود این ماده اگر از میزان مجاز بیشتر باشد می تواند مشکلات زیادی را برای سلامتی پدید آورد.
همچنین با کمک تکنیک های دستگاهی مانند اسپکتروسکوپی UV/Vis و تنظیم طول موج آن بر روی 270 – 220 nm می توان غلظت این عنصر را از طریق معادله ی بیرلامبرت به دست آورد و کیفیت آن را به طور دقیق مورد بررسی قرار داد.
تست سختی آب:
یکی دیگر از روش هایی که برای سنجش کیفیت باید مورد بررسی قرار بگیرد تست سختی است.
سختی آب میزان کلسیم کربنات و منیزیم موجود را نشان می دهد.
این نوع آب به میزان فراوان دارای یون های +Ca2 و +Mg2 می باشد.
آزمایش سنجش سختی شامل دو مرحله می باشد:
مرحله ی اول:
یک نوار سنجش میزان سختی آب را به درون بشری حاوی 50 میلی لیتر آب فرو ببرید.
15 ثانیه صبر کنید و کیت سختی را با نوار رنگی راهنمای سنجش سختی آب مقایسه کنید تا سطح سختی به دست آید. نمودار سنجش میزان سختی تا 180 پی پی ام می باشد پس اگر عددی که شما به دست می آورید کمتر از 180 باشد ، جواب خود را یادداشت کنید. اما اگر از این میزان بالاتر بود مرحله ی دوم را انجام دهید.
مرحله ی دوم:
با کمک پیپت 2 میلی لیتر از 50 میلی لیتر آب موجود در بشر را بردارید و درون استوانه ی مدرج 10 میلی لیتری بریزید. سپس به آن 4 میلی لیتر آب مقطر اضافه کنید. در نتیجه در مجموع 6 میلی لیتر آب در استوانه موجود می باشد. سپس 6 میلی لیتر نمونه رقیق شده را درون بشری خشک و تمیز انتقال دهید. کیت سنجش سختی را به درون بشر فرو ببرید و 15 ثانیه صبر کنید تا کیت تغییر رنگ دهد. کیت را با راهنمای چارت رنگی موجود برای سختی مقایسه نمایید. عددی که با کمک این مرحله به دست آمده را 3 برابر نمایید. زیرا آبی که سختی آن قرار بود مورد بررسی قرار بگیرد به میزان یک سوم رقیق شده بود.
در نتیجه با کمک این روش می توان نتیجه ای دقیق تر برای سنجش سختی آب های بالاتر از 180 پی پی ام به دست آورد.
همچنین می توان با کمک تیتراسیون کمپلکسومتری با کمک EDTA به تعیین غلظت دو یون منیزیم و کلسیم و در نهایت تعیین سختی پرداخت.
فسفات:
فسفات با اینکه عنصری مهم برای رشد گیاهان و سایر موجودات زنده به حساب می آید، اما میزان بالای آن نیز می تواند برای رشد گیاه مضر واقع شود و یا سلامتی سایر موجودات زنده را تحت الشعاع قرار دهد. افزایش فسفات در آب می تواند از طریف کود های فسفاته و یا فاضلاب ها صورت بگیرد.
برای اندازه گیری این عنصر دو روش وجود دارد:
روش اول:
استفاده از کیت های شناسایی فسفات
از آنجایی که افزایش فسفات می تواند موجب ایجاد جلبک گردد معمولا این کیت ها را می توانید از مغازه های فروش لوازم آکواریوم و یا استخر ها تهیه نمایید.
در زیر می توانید نام چند تا از معروف ترین کیت های سنجش فسفات را مشاهده نمایید:
Hach Test Kit, Model PO-19
CHEMets Visual Kit K-8510
LaMotte Phosphate Test 3114-02
کیت سنجش فسفات را مانند سایر کیت ها در نمونه فرو کنید و رنگ آن را با چارت مقایسه نمایید و عدد به دست آمده را یادداشت کنید.
روش دوم:
استفاده از اسپکتروفتومتر
نمونه را درون سل مخصوص دستگاه می ریزیم و آن را خشک می کنیم:
سل را درون دستگاه می گذاریم و به آن زمان می دهیم تا کالیبره شود:
معرف را به نمونه مورد آزمایش اضافه کنید. این معرف از اسید آسکوربیک ساخته شده است و به صورت آماده می توانید آن را خریداری نمایید. از مخلوط کردن معرف با آب مورد آزمایش محلولی به رنگ آبی به دست می آید. محلول را در سل مخصوص ریخته و در دستگاه قرار دهید.
در نهایت می توانید غلظت فسفات موجود را مشاهده نمایید.
معمولا غلظت با کمک اسپکتروفتومتر به صورت هر واحد در میلیارد و یا ppb نشان داده می شود.
سطح غیر مجاز فسفات در آب کمتر از 1 ppb و یا بیشتر از 200 ppb می باشد.
سایر عناصر:
کیفیت آب را وجود عناصر گوناگونی تعیین می کنند . بر اساس استاندارد هایی مانند استاندارد 1053 کیفیت این ماده از نظر فیزیکی و شیمیایی مورد سنجش و بررسی قرار می گیرد تا از کیفیت آن اطمینان خاطر حاصل نمایند.
بر اساس همین استاندارد جدول زیر حد مجاز این عناصر را اینگونه تعریف نموده است:
منبع:
from https://www.wikihow.com/Measure-the-Amount-of-Phosphate-in-WateWikiHow. (2019, March 29). How to Measure the Amount of Phosphate in Water. Retrieved April 7, 2019,
