بهترین زمان مصرف کود شیمیایی تأثیر زیادی بر عملکرد محصول دارد.به گونه ای که زمان مناسب استفاده از کود باعث افزایش بازده، کاهش تلفات مواد مغذی، افزایش راندمان مصرف مواد مغذی و جلوگیری از آسیب رسیدن به محیط زیست می شود. استفاده از کودهای شیمیایی در زمان نادرست ممکن است باعث از بین رفتن یا بطور کلی هدر رفت کود و حتی آسیب رساندن به محصول شود. در این مقاله به بررسی بهترین زمان مصرف کود شیمیایی و مکانیسم هایی که باعث هدر رفت آن می شود پرداخته شده است.
زمان بندی براساس رشد محصول
گیاهان در مراحل مختلف رشد به نسبت و میزان مواد مغذی مختلف نیاز دارند. برای اینکه مواد غذایی مورد نیاز گیاه در زمانی که به آن نیاز است، در دسترس باشد، باید کوددهی را در زمان مناسب انجام داد. بنابراین بهینه سازی زمان برای استفاده از کود توسط الگوی جذب مواد مغذی گیاه تعیین می شود. برای هر محصول ، هر ماده مغذی الگوی جذب متفاوتی دارد. به طور کلی در تصویر زیر دیده می شود که در مرحله اولیه رشد نیاز گیاهان به فسفر نسبت به نیتروژن و پتاسیم بیشتر می باشد در صورتی که این نیاز در انتهای مرحله رشد پایین ترین میزان را دارد.
استفاده به روش تقسیم به دفعات (سرک)
محصولات مختلف سطح تحمل نمک متفاوتی دارند. هنگامی که سطح شوری بیش از تحمل به نمک زراعی باشد، عملکرد تحت تأثیر قرار می گیرد و شروع به کاهش می کند.
حداکثر میزان کودی که در یک برنامه کاربردی قابل استفاده است، بستگی به آستانه شوری دارد که محصول قادر به تحمل آن است. بنابراین، کاربرد کود به صورت سرک برای جلوگیری از آسیب رساندن به محصول مناسب می باشد و سرعت جوانه زنی را بهبود می بخشد. مصرف مقادیر کمتر کود در فواصل کوتاه تر باعث کاهش تنش شوری در گیاهان می شود. بنابراین انتخاب بهترین زمان مصرف کود شیمیایی در عملکرد نهایی محصول نتیجه قابل قبول دارد.
نوع خاک موثر بر تکرار کود دهی
نوع خاک بر فراوانی و زمان مصرف کود تأثیر می گذارد. به گونه ای که دو ویژگی اصلی خاک، فراوانی و زمان استفاده را تعیین می کنند.
ظرفیت تبادل کاتیون (CEC)
این پارامتر ظرفیت خاک برای نگهداری و ذخیره عناصر دارای بار مثبت مانند کلسیم ، منیزیم و پتاسیم را مشخص می کند. خاکهایی که دارای CEC زیاد هستند مقدار کود مورد نیاز طی دفعات کمتری استفاده می شود. در صورتی که در خاک هایی با CEC کم تقسیم مقدار کود مصرفی به چندین بخش برای جلوگیری از هدر رفتن مواد مغذی ضروری است.
بافت خاک
بافت خاک به توزیع اندازه ذرات خاک اشاره دارد. و به شدت با CEC مرتبط است. خاکهای شنی معمولاً دارای CEC کم هستند ، در حالی که خاکهای رسی CEC بالاتری دارند. خاکهای شنی می توانند آب کمتری نسبت به خاکهایی با بافت ریز نگه دارند. بنابراین دفعات آبیاری معمولاً در خاکهای شنی بیشتر و در نتیجه شسته شدن مواد مغذی قوی تر است. بنابراین تقسیم کاربرد کود در خاکهای شنی ضروری است.
نیتروژن
بهترین زمان مصرف کود شیمیایی ازت نیاز به مدیریت دقیق دارد ، زیرا که این کودها به سرعت در خاک از طریق آبشویی، فرسایش و تصاعد می توان از دسترس گیاه خارج شوند. نیتروژن در خاکهای شنی نسبت به خاکهای ریز بافت (رسی) به دلیل سطح تبادلی پایین تر مستعد هدررفت می باشد. تحقیقات نشان داده که در صورت عدم استفاده در زمان صحیح، حدود 50-60 درصد از مقدار کود استفاده شده از طریق روش های گفته شده تلف خواهد شد.
به عنوان مثال ، اگر نیتروژن خیلی زود بکار رود ، قبل از آنکه گیاه واقعاً به آن احتیاج داشته باشد ، ممکن است قبل از برداشت محصول قسمت قابل توجهی از ازت از بین برود. همچنین در شرایط قلیایی می توان از کود سولفات آمونیوم جهت بهبود وضعیت PHخاک استفاده کرد.
بنابراین زمان نیتروژن در خاک قبل از برداشت گیاه باید به حداقل برسد. استفاده از روش سرک نیتروژن یکی از راه های انجام این کار است. تقسیم کاربرد نیتروژن ریسک از بین رفتن نیتروژن را کاهش می دهد و کارایی کاربرد آن را بهبود می بخشد. البته با مصرف کودهای اوره با پوشش گوگودی تا حدودی از این تلفات می توان کاست.
فسفر
تحرک فسفر در خاک بسیار کند است، بنابراین ریشه گیاهان می توان این عنصر را فقط از محیط بسیار نزدیک خود جذب کنند. زمانی که برای اولین بار فسفر به صورت کود به خاک اضافه می شود، چونکه به شکل محلول می باشد. با این حال، به سرعت توسط فرآیند تثبیت از دسترس گیاهان خارج می شود. و از آنجا که فسفر به کار رفته در لایه بالای خاک باقی مانده (به شکل تثبیت شده) است ، تلفات اصلی در اثر رواناب سطحی و فرسایش خاک است.
جهت تعیین بهترین زمان مصرف کود فسفر و دفعات مصرف آن، باید عوامل فوق را مورد توجه قرار داد. به عنوان مثال، استفاده از فسفر زیاد یاد کود فسفر بالا ، بخصوص درست قبل از باران یا آبیاری سنگین، باعث هدر رفت بر اثر رواناب و فرسایش می شود.
استفاده از کودهای فسفره در زمان کشت به صورت نواری برای محصولاتی که به صورت ردیفی (سیب زمینی، چغندر و …) کشت می شوند باعث افزایش کارایی این کودها می شود.
منابع
https://www.smart-fertilizer.com/articles/timing-fertilizer-application
(1991) Effects of fertilizer rate, application timing and plant spacing on yield and nutrient content of bell pepper, Journal of Plant Nutrition, 14:10, 1047-1056, DOI: 10.1080/01904169109364264
خرید و فروش مواد شیمیایی را به ما در مبتکران شیمی بسپارید
