منیزیم عنصری از گروه دوم جدول تناوبی می باشد. Mg یک جزء معمول در بسیاری از ترکیبات معدنی خاک است که حدود 2 درصد از پوسته زمین را تشکیل میدهد. همچنین یکی از سه عنصر مغذی ثانویه به همراه کلسیم و گوگرد می باشد که جهت تغذیه متعادل گیاه نیاز است و نقش مهمی در رشد و عملکرد گیاه دارد. در ادامه به بررسی دلایل کمبود این عنصر در خاک، نقش آن در گیاه، علائم کمبود و انواع کودها و روش مصرف آنها پرداخته شده است.
عوامل کمبود در خاک
- خاک خشک ، دمای پایین خاک و خاکهایی که مقدار زیادی کلسیم و پتاسیم دارند
- خاکهای شنی با میزان سطوح تبادلی پایین (CEC کم)
- خاکهای اسیدی که منگنز و آلومینیوم بالای دارند و مانع جذب منیزیم در سطح خاک می شوند
- کاربردهای زیاد پتاسیم و آمونیوم که با جذب این ماده رقابت میکنند
اشکال Mg در خاک
- محلول خاک: به راحتی در دسترس و در تعادل با بخش قابل تبادل
- قابل تبادل: بار مثبت روی یون Mg+2 در سطح منفی رسهای خاک و مواد آلی ، که برای جذب گیاه در دسترس است نگه داشته می شود
- غیرقابل تبادله: در مواد معدنی اولیه موجود در خاک گره خورده و در دسترس گیاه نیست.
نقش منیزیم در گیاهان
اتم اصلی مولکول کلروفیل میباشد و نقش مهمی در فعال کردن آنزیمهای درگیر در تنفس ، فتوسنتز و سنتز اسید نوکلئیک دارد. این ماده در متابولیسم و انتقال ترکیبات فسفات موجود در گیاه کمک می کند. و همچنین باعث تسهیل در جابجایی کربوهیدرات‌ها (قندها و نشاسته ها) و افزایش تولید روغن و چربی در گیاهان می شود.
روش های جذب توسط گیاهان
گیاهان آن را به صورت 2+Mg که شکل قابل حل در محلول خاک است به دو روش از طریق ریشه جذب میکنند.
- روش غیر فعال که ناشی از جریان تعرق است
- روش پخشیدگی در این روش یون از ناحیهای با غلظت زیاد به ناحیهای با غلظت کمتر منتقل میشوند.
مقدار جذب شده به میزان غلظت در محلول خاک و توانایی خاک جهت رها سازی این عنصر به محلول خاک بستگی دارد.
علائم کمبود در گیاهان
منیزیم درون گیاه متحرک است بنابراین علائم کمبود ابتدا در برگهای پیر مشاهده می شود. در این برگها رنگ سبز از بین می‌رود و در بعضی از نقاط لکه‌های به رنگ زرد در گیاه مشاهده می شود. کمبود شدید باعث ایجاد رنگهای بنفش مایل به قرمز در برگها میشود. در زیر تصاویری از علائم کمبود آورده شده است.
این کمبود در گندم علاوه بر علانم ظاهری گفته شده نیز باعث کاهش وزن هزار دانه و کیفیت آرد تولیدی از این گندم میشود
گیاهان حساس به کمبود
کلم ، ذرت ، خیار ، بادمجان ، خربزه ، فلفل ، سیب زمینی ، گوجه فرنگی ، نیشکر، چغندرقند، هندوانه ، موز ، مرکبات ، سیب و انگور
حد بحرانی در خاک و گیاه
برای مدیریت دقیق کود تجزیه و تحلیل خاک و گیاه و نیازهای خاص محصول باید در نظر گرفته شود
طبق آزمایش خاک حد بحرانی منیزیم برای عملکرد نسبی 90 درصد حدوداً 2/25 پی پی ام و طبق آنالیز گیاهی غلظت در کل شاخهها حدوداً برابر 15/0 درصد وزن خشک میباشد.
انواع، زمان و روش استفاده از کود منیزیم
بقایای آلی
این ترکیبات حاوی مقدار قابل توجهی منیزیم است. هر 12 تن کود مرغی تازه میتواند حدود 25 کیلوگرم Mgدر هکتار به خاک اضافه کند اما سایر کودهای آلی باید به میزان 20 تن در هکتار به خاک اضافه شود که بتواند این مقدار از این عنصر را به خاک منتقل کند.
کود سولفات منیزیم 7 آبه
سولفات منیزیم حاوی 15 درصد MgO و 28 درصد SO3 و دارای خاصیت حلالیت بالا میباشد همچنین به دلیل درصد بالای سولفات بیشتر در خاکهای آهکی و قابل استفاده به روشهای مختلف میباشد. این کود را نباید با کودهای فسفاتی ترکیب کرد.
این کود برای محصولات زراعی قبل از کشت و به صورت پاشش بر سطح خاک و یا به صورت محلول در آب آبیاری استفاده میشود
مقدار این کود برای باغات مطابق با سن درخت متفاوت میباشد. و به طور کلی در اواخر بهار بعد از شکوفه دهی به صورت محلول پاشی به میزان 600 گرم در 100 لیتر آب حل شود.
عموما جهت تاثیر سریع و بیشتر این کود را به صورت محلول پاشی روی سطح برگ استفاده میشود.
کود مایع منیزیم نیترات
این کود از ترکیب اکسید Mg با اسید نیتریک که دارای 7 درصد NO3 و6 درصد Mg و به صورت مایع می باشد.
ازت موجود در این کود به شکل نیترات که این نیترات در تمام مراحل رشد به ویژه دمای سرد در دسترس گیاهان می باشد.
جهت تهیه انواع کودهای شیمیایی با موسسه مبتکران شیمی در ارتباط باشید.
