کود آهن

کود آهن یکی از منابع عنصر Fe ( عنصر گروه هشتم جدول تناوبی) است که جزء ریز مغذی های مورد نیاز گیاهان طبقه بندی می شود ، به این معنی که توسط گیاهان در مقادیر کمتری نسبت به عناصر مغذی اولیه یا ثانویه مورد نیاز است. بنابراین عدم تعادل بین حلالیت این عنصر در خاک و تقاضای آن توسط گیاه باعث بروز اختلالاتی در گیاهان می­ شود. اگرچه این عنصر در بیشتر خاکهای هوادیده به وفور وجود دارد اما فعالیت بیولوژیکی آن کم است. در این مقاله به بررسی نقش و علائم کمبود آن در گیاهان، نحوه اعمال آن به صورت طبیعی، انواع، نحوه استفاده و میزان مصرف کود آهن برای گیاهان آپارتمانی، درختان و… پرداخته شده است.

حد بحرانی و اشکال آهن در خاک

این ماده در خاک به شکل کانی­های هماتیت (Fe2O3) زئوتیت (FeOOH) پیریت (FeS2) الیوین (SiO4(Mg,Fe) به مقدار 5600 ppm در پوسته زمین و 100000 – 10000 ppm در خاک یافت می­ شود.

قابلیت جذب خاک­ها تحت تاثیر عوامل زیر می باشد:

  • PH خاک
  • عدم تهویه کافی
  • مقدار بیکربنات و مواد آلی خاک: در صورت زیادی یون بیکربنات و کمبود مواد آلی خاک مقدار این عنصر بشدت کاهش می­ یابد و در این شرایط علائم کمبود ظاهر می­ شود.
  • عدم مصرف آبهای حاوی بیکربنات و مصرف کود آهن­ دار

حد بحرانی این عنصر در خاک های نواحی خشک با مقدار بالای آهک به روش DTPA برابر 5/4 – 5/2 ppm است یعنی اگر آهن استخراج شده با این روش کمتر از 5/2 باشد گیاه دچار کمبود می­ شود.  

آهن در گیاه

گیاهان این عنصر را به اشکال اکسیده شده آن ، یعنی Fe3  یا Fe2 از طریق مکانیسم ­های مختلفی جذب می کنند.

  • یكی از این روش ها مکانیسم كلاته شدن است که در این روش گیاه تركیباتی به نام سیدروفورها را آزاد می كند كه آهن را چسبیده و حلالیت آن را تقویت می كند. این مکانیسم همچنین باکتری ها را درگیر می کند.
  • مکانیسم دیگر شامل آزاد سازی پروتون ها(H+) توسط ریشه های گیاه است که باعث کاهش سطح PH در ناحیه ریشه و در نتیجه افزایش حلالیت این عنصر می­ شود.

همچنین نوع کود نیتروژنی مورد استفاده در حلالیت این ماده موثر می­ باشد به گونه­ ای که جذب ازت آمونیومی توسط ریشه باعث آزاد شدن یون هیدروژن و در نتیجه کاهش PH ناحیه ریشه و به دنبال آن افزایش حلالیت ترکیبات آهن ­دار و جذب توسط ریشه می­ شود، در صورتی که ازت نیتراتی باعث رهاسازی یون هیدروکسید و به دنبال آن افزایش PH و کاهش حلالیت ترکیبات و سپس کاهش جذب آن توسط ریشه می شود.

مقدار  Fe در قسمت­های مختلف گیاهان از 40 تا 200 ppm تغییر می­کند ولی در گیاهان سالم مقدار آن باید از 100 ppm بیشتر باشد. حساسیت گیاهان به کمبود آن متفاوت است حتی ممکن است در بین یک گونه گیاهی واریته های مختلف عکس العمل متفاوتی داشته باشند.

نقش در گیاهان

  • شرکت در ساختار آنزیم سیتوکرم که یک ترکیب هماتینی و پروتئینی است
  • برای تنفس و فرایندهای اکسید و احیا در گیاه ضروری است
  • جهت ساخت کلروفیل در گیاهان و در نتیجه رشد و گلدهی ضروری است.

زمانی که کمبود مشخص شود، می­ توان کود آهن را با استفاده از روش محلول پاشی شاخ و برگ در کوتاه مدت این کمبود را درمان کرد اما بهترین را برای پیشگیری این است که کشاورز باید علت واقعی کمبود را شناسایی و آن را درمان کنند تا از بروز مشکل در آینده جلوگیری شود.

غالباً ، كمبود آن نشانگر کمبود ذخیره این عنصر نیست زیرا  ممکن است مربوط به شرایط مختلفی از جمله  سطح کربنات در خاک ، شوری ، رطوبت خاک ، درجه حرارت پایین ، غلظت عناصر دیگر ( فسفر ، کلسیم) و غیره باشد.

علائم کمبود در گیاه

درختان میوه نسبت به سایر محصولات دیگر کمبود آهن را بیشتر نشان می دهند. کمبود این عنصر در غلات حتی در خاک های کشاورزی شور و قلیا مشاهده نشده است. به نظر می ­رسد که غلات نسبت به کمبود مقاومت می ­کنند. علامت اصلی کمبود زردی یا کلروز است این زردی معمولا در بین رگبرگ ها در برگ­های جوان دیده می ­شود به گونه­ ای که رگبرگ­ها به صورت شبکه سبزی در زمینه زردی ظاهر می­ شوند.

در گلابی برگها سفید رنگ و رگبرگ­ها زرد می­ شوند در مواقع کمبود شدید حاشیه برگها ممکن است سوخته شوند. علائم کمبود در کلم و شلغم به سختی از کمبود منگنز متمایز است و باید از تجزیه گیاه برای تشخیص استفاده کرد. جهت رفع این علائم استفاده از کود آهن که در بخش انتهایی توضیح داده شده به صورت محلول پاشی توصیه می شود.

 

کمبود آهن در برگ گل

انواع کود آهن ­، مقدار و روش­ های مصرف

کود سولفات آهن به دو صورت آبدار با خلوص 18 درصد و بدونه آب با خلوص 20 درصد موجود می­باشد مصرف آن به صورت چالکود برای درختان  همراه با کودهای حیوانی و استفاده در محدوده فعالیت ریشه  به صورت 1 الی 2 سال در میان کارآیی بالای را نشان می­ دهد. استفاده از این کود در خاکهای با اسیدیته خنثی مناسب می­باشد ترجیحا برای خاکهای با اسیدیته بالا و پایین بهتر است از کودهای کلاته­ای که در جدول زیر گفته شده استفاده شود.  

اگرچه به دلیل رسوب سولفات آهن قابل استفاده در خاک محدود است ، اما آزمایش ها نشان می دهد که می توان از این ماده برای کمبود آن استفاده کرد، به ویژه زمانی که این کودها را با مواد آلی مخلوط می کنند و باعث جلوگیری از رسوب آن می شود.

ترکیبات کلاته کننده این عنصر را با قدرت بالا ذخیره می کند و از رسوب آن در خاک جلوگیری می کند. بنابراین غلظت آن در خاک افزایش می یابد اما این کودها با مشکل گرانی روبرو هستند.

برای جبران کمبود این ماده برای گیاهان زینتی می­توان از کود آهن کلاته (chelated iron fertilizer) به صورت محلول پاشی با غلظت 1 تا 3 در هزار  2 تا 3 بار در سال استفاده کرد.

کود آهن

مقدار مصرف

روش مصرف

 سولفات آهن محلول پاشی درختان: 5 -3 در هزار

محلول پاشی زراعی: 4 – 3 در هزار

چالکود برای هر درخت: 1 – 5/0 کیلو گرم

در زمین کشاورزی و باغات از طریق جایگذاری عمقی (موضعی،چالکود و نواری) و محلول پاشی قابل مصرف است.

در خاکهای سبک با آب آبیاری نیز می تواند مورد استفاده قرارگیرد.

 

Fe- EDTA 15 -20 کیلو گرم در هکتار

غلظت محلول 2 در هزار

400 – 200 گرم برای هر درخت

درخاکهای اسیدی به صورت محلول پاشی ، چالکود  و موضعی یا نواری
Fe- HEEDTA 10 – 15 کیلوگرم در هکتار

غلظت محلول 2 در هزار

300 – 100 گرم برای هر درخت

در خاکهای خنثی به صورت محلول پاشی ، چالکود  و موضعی یا نواری
Fe- EDDHA 5 – 10 کیلوگرم در هکتار

غلظت محلول 1 در هزار

200 – 50 گرم برای هر درخت

در خاکهای آهکی به صورت محلول پاشی ، چالکود  و موضعی یا نواری

 

جهت خرید و فروش انواع کودهای شیمیایی به ویژه انواع کود آهن با ما در ارتباط باشد.

 

کود آهن طبیعی

شاید دیده باشید برخی افراد در کنار درختان میخ و یا قطعات فرسوده آهنی چال می کنند. این کار به منظور جبران کمبود آهن انجام می شود و در بسیاری از موارد نیز اثرگذار است. اگرچه در بسیاری از موارد قلیایی بودن خاک مانع از جذب این عنصر توسط گیاه می شود و استفاده از ترکیباتی مانند کمپوست با تنظیم PH خاک، مشکل جذب آهن را نیز برطرف می کنند. یکی از مهمترین مراحل در انتخاب روش مناسب برای جبران کمبود این عنصر یافتن علت اصلی است. pH بالا و وجود فسفر زیاد در خاک می تواند از جذب مناسب و کافی آهن جلوگیری نماید. اصولا توصیه می شود که مقدار عناصر موجود در خاک به صورت کلی تنظیم شوند. 

کود آهن مایع

در این کود سولفات آهن  یا آهن کلاته به شکل مایع و به صورت اسپری بر روی برگ پاشیده می شود. این کار می تواند مشکل کمبود اهن را به صورت کوتاه مدت حل نماید ولی برای حل مشکل به صورت دائمی باید به دنبال راه حل های دیگری بود.  

کود اهن برای  درخت انگور

داشتن رنگ زرد و سبز در برگ های تازه می تواند نشانه کمبود آهن در درختان مو باشد. اگر کمبود بسیار شدید باشد این اثر را می توان در برگ های قدیمی تر نیز مشاهده نمود. با این حال اکثر خاک ها آهن لازم برای رشد درختان انگور را دارند ، پس باید ابتدا مطمئن شد که زرد شدن برگ ها دلیل دیگری نداشته باشد. یکی از عوامل قابل تامل میزان اسیدیته خاک است، اگر خاک قلیایی باشد (یعنی دارای pH بیشتر از 7 باشد) می تواند مانع جذب صحیح آهن شود.

برای گیاهان باغچه ای نیز مانند گل رز کمبود آهن خود را به وسیله زرد شدن برگ ها نشان می دهد، که البته در مواردی با کمبود اکسیژن نیز اشتباه گرفته می شود.

پرسش و پاسخ؟!

کود آهن برای مرکبات چه نقشی دارد؟

زرد شدن برگ های جدید در گیاهان و ایجاد کلروز از علائم کمبود این عنصر می باشد. در موارد شدید تر از این کمبود برگ ها از زرد به سفید نیز تغییر رنگ خواهند داشت.کمبود آهن اغلب در زمستان به دلیل دمای پایین خاک و فعالیت پایین ریشه رخ می دهد با این حال می تواند به دلیل pH بالای خاک و زهکشی ضعیف نیز ایجاد شود.

کمبود آهن در مرکبات

با افزودن سولفات آهن یا کلات آهن می توان این عنصر را به خاک اضافه کرد ، با این حال اگر خاک از pH بالایی برخورداز است، برطرف نمودن pH بالای خاک یک درمان طولانی مدت و بهتر به حساب می آید.

نحوه استفاده از کود آهن برای گیاهان آپارتمانی چگونه است؟

برای این منظور می توانید کود های کلاته ماسع استفاده کنید و آن را طبق دستورالعمل به هر جا که کمبود این عنصر در گیاه به صورت زردی و یا سفیدی برگک ها قابل مشاهده است اسپری نمایید. این ماده محلول  است و عموما بلافاصله بعد از اسپری نمودن توسط گیاه جذب می شود بنابراین گیاهان بعد از مدتی علائم بهبود را از خود نشان می دهند. اسپری نمودن یکی از راهکار های سریع کمبود Fe است با این حال زاهکاری موقت به شمار می رود.

لازم است تا خاک گلدان شما فشرده و یا خیلی مرطوب نباشد. افزودن پودر گوشت و یا سولفات آهن در صورتی که pH خاک گلدان بین 5 الی 6.5 باشد نیز می تواند مفید باشد

نقش کود آهن در گیاهان چیست؟

همانطور که گفته شد عنصر Fe جز عناصر ریز مغذی گیاهان به حساب می آید اما بدون وجود این عنصر گیاه نمی تواند کلروفیل تولید و اکسیژن را متابولیزه نماید در نتیجه امکان رشد گیاه متوقف می شود. 

عوارض کمبود آهن در گیاهان چیست؟

با اینکه گیاه برای رشد به مقدار کمی از این ماده احتباج دارد اما در صورت نبود آن ممکن است شاهد از بین رفتن گیاهتان باشید. کمبود این عنصر اغلب به صورت کلروز خود را نشان می دهد در کلروز معمولا برگ های جوان به رنگ زرد دیده می شوند. رنگ زرد به دلیل عدم انتقال اکسیژن ، ناشی از کمبود آهن است. به دلیل عدم رسیدن اکسیژن و عدم تشکیل کلروفیل، گیاه برگ های سبز خود را از دست می دهد.اگر کمبود این عنصر ادامه یابد ، برگهای مسن تر نیز شروع به نشان دادن کلروز می کنند و در نهایت کل گیاه به رنگ زرد دیده می شود و از بین می رود.

چرا گیاهان برای رشد به اهن احتیاج دارند؟

همانند بدن انسان ، این عنصر در گیاهان نیز می تواند سبب حمل عناصر مهم و ضروری مورد نیاز برای رشد گیاه شود. از جمله مهم ترین این عناصر می توان به اکسیژن اشاره نمود. آهن به گیاه کمک می کند تا اکسیژن در ریشه ها ، برگ ها و سایر قسمت های گیاه به خوبی جا به جا شود و گیاه سبز تر و سالم تر به نظر برسد. علاوه بر این، عنصر فوق می تواند به آنزیم ها جهت شکوفایی گیاه کمک کند.

چه اتفاقی می افتد اگر گیاه، اهن کافی دریافت نکند؟

با اینکه گیاه برای رشد به مقدار کمی از این ماده احتباج دارد اما در صورت نبود آن ممکن است شاهد از بین رفتن گیاهتان باشید. کمبود این عنصر اغلب به صورت کلروز خود را نشان می دهد در کلروز معمولا برگ های جوان به رنگ زرد دیده می شوند. رنگ زرد به دلیل عدم انتقال اکسیژن ، ناشی از کمبود آهن است. به دلیل عدم رسیدن اکسیژن و عدم تشکیل کلروفیل، گیاه برگ های سبز خود را از دست می دهد.اگر کمبود این عنصر ادامه یابد ، برگهای مسن تر نیز شروع به نشان دادن کلروز می کنند و در نهایت کل گیاه به رنگ زرد دیده می شود و از بین می رود.

از چه منابعی برای رفع کمبود این عنصر در گیاه استفاده کنیم؟

در ابتدا پیش از آنکه از کود های اهن برای رفع این مشکل کمک بگیرید باید عامل اصلی این کمبود را پیدا کنید. ممکن است خاک گیاهتان به اندازه ی کافی این عنصر را داشته باشد اما سطح کربن ، نمک ، فسفر ، کلسیم و سایر عناصر می توانند بر توانایی گیاهان در جذب آهن تأثیر بگذارند. رطوبت خاک و درجه حرارت پایین نیز از عوامل دیگری هستند که می توانند بر جذب این عنصر تاثیری سو داشته باشند.

چرا خاک های با pH بالا، بیشتر مستعد کمبود این عنصر می باشند؟

خاک های قلیایی به دلیل دارا بودن کلسیم کربنات دارای pH ای در حدود 8 الی 8.5 می باشند. این دامنه ی pH عموما سبب عدم انحلال پذیری عنصر Fe می گردد. در نتیجه حتی در صورت وجود مقدار کافی از این عنصر، همچنان گیاه نمی تواند آن را به درستی جذب نماید. همچنین در زمستان خاک سرد کمبود این عنصر را تشدید می کند.

منابع

IRON NUTRIENT MANAGEMENT IN PLANTS. (n.d.). Retrieved October 22, 2019, from https://www.smart-fertilizer.com/articles/iron.

https://todayshomeowner.com/how-to-treat-iron-deficiency-in-plants/

https://www.jstage.jst.go.jp/article/ras/3/0/3_1/_article


مبتکران شیمی و فروش بوتیل گلیکول

18 نظر برای «کود آهن چیست ؟ | میزان مصرف و نحوه استفاده از کود آهن»

  • نصرالله احمدپور خرمی می‌گوید:

    سلام استفاده از کنستانتره سنگ اهن برای درختان تاثیردارد

    • مبتکران می‌گوید:

      سلام، بله، در خاک هایی که با کمبود آهن روبه رو هستند باعث بهبود چرخه فتوسنتز و باروری گیاه می شود.

  • niloufar می‌گوید:

    سلام من دوبار در 7 روز به گیاه کود آهن دادم الان 10 روز میگذره و گیاه برگ هاش کم کم خشک میشن میریزن حالت زنگ زدگی داره یاس امین الدوله هست داخل گلدانه یه بار خاکش شستم ولی هنوز به حالت طبیعی برنگشته ولی برگ هاش اکثرش سبزه گیاه زنده میمونه؟

    • مبتکران می‌گوید:

      سلام، ممکنه گیاه زنده بماند. زیاده روی در مصرف کودها و ترکیبات شیمیایی باعث مسمومیت گیاه و آسیب جدی به آنها می شود. برای احیا می تواندی گلدان را دی یک ظرف بزرگ پر از آب قرار دهید تا تمامی سطح خاک را آب در بر بگیرید، تا حداقل جلوی گسترش عارضه گرفته شود.

  • ناشناس می‌گوید:

    سلام من از کود های آهن پودری گرفتم ولی دستورالعمل استفاده نداره میشه نحوه استفاده رو برام بگید ممنونم

    • chemicalMbk_w_admn می‌گوید:

      سلام. اگر رطوبت خاک به اندازه کافی مناسب باشد حدود ۳ تا ۴ روز طول می کشد تا جذب شود.

  • Mokarami می‌گوید:

    سلام اگه بعد از دادن کود سه بیست به گل هایم کود آهن بدهم مشکلی نداره برای گل هایم خراب یا خشک نمی‌شوند ؟؟؟!؟؟

    • مبتکران می‌گوید:

      سلام. بهتر است کود ها را با هم قاطی نکنید. اجازه بدهید کود اولی که استفاده کردید جذب گیاه شده و تاثیر خود را بگذارد و پس از آن و در صورت نیاز از کود جدیدی استفاده کنید.

  • علی می‌گوید:

    آیا استفاده زیاد آهن در یک وعده آبیاری باعث آسیب رسیدن به گیاه می شود؟!

    • مبتکران می‌گوید:

      استفاده زیاد از آهن موجب تغییر رنگ و زنگ زدن گیاه می شود.

    • مبتکران می‌گوید:

      برای شناسایی جنس خاک، بهترین کار انجام آنالیز خاک است تا محتویات کامل آن شناخته شود.

  • احمد می‌گوید:

    ممنون.عالی بود.
    در بعضی مناطق بنده دیدم به منظور تقویت درخت از قصابیها خون میارن و پای درخت میزیزند آیا به لحاظ علمی قابل قبوله.
    نکته ای هم بنده اضافه کنم اینکه آهن در صورتی قابل جذبه که به شکل یونی باشه نه اتمی.آهن موجود در میح و نعل و براده اتمی هستند و قابل جذب نیستند.نه تنها آهن بلکه بقیه فلزات مانند روی که بعضی خانم ها به منظوردرمان کمبود روی به مچ میبندند.
    ممنون.منتظر نظر کارشناسی شما هستم?

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *