هرروز صبح که از خواب بیدار می شوید، در هنگام شست و شوی صورت خود، اولین کاری که انجام می دهید نگاه کردن به تصویر خودتان در آینه است. وقتی لباس می پوشید و آماده خروج از منزل می شوید، پیش از خروج نگاهی به خود در آینه می اندازید تا از ظاهر خود اطمینان حاصل کنید. این کار را در خیابان در هر دیوار شیشه ای که باشد یا هر جا که آینه ای باشد تکرار می کنید. در واقع آینه ها به عضو جدا نشدنی زندگی ما تبدیل شدند بدون اینکه خود بدانیم. در این میان بسیاری از مشاغل مانند آرایشگری، رانندگی، دندانپزشکی و… به این وسیله وابسته هستند. آینه وسیله ای است که دارای سطحی صاف و صیقلی بوده و نور را به طور کامل بازتاب می کند. در این مقاله ما می خواهیم شما را با چگونگی ساخت آینه آشنا کنیم. پیش از آن بیایید کمی با تاریخچه آینه آشنا شویم.
تاریخچه ساخت آینه
شاید اولین بار آدمی تصویر خود را در آب دریاچه یا برکه دیده باشد. اما اولین آینه توسط انسان، از سنگ جلا به دست آمد. حدود هشت هزار سال پیش، این مردم آناتولی بودند که اولین آینه را ساختند. آن ها برای این کار از شیشه های آتشفشانی استفاده می کردند. حدود 3 تا 4 هزار سال قبل از میلاد در بین النهرین و مصر، مس را صیقل و جلا می دادند و برای دیدن تصویر خود از آن استفاده می کردند. بعدها در هزار سال بعد، بومیان آمریکای مرکزی با سنگ جلا آینه را ساختند و از آن استفاده می کردند. در همان زمان نیز در چین و هند با استفاده از برنز آینه می ساختند.
اما آغاز ساخت آینه ای شیشه ای به قرن نوزدهم میلادی برمی گردد. برای ساخت آن ها شیشه را نقره اندود می کردند. در سال 1835 یک شیمیدان آلمانی فرآیندی را کشف کرد که در آن با استفاده از یک لایه نازک از نقره روی صفحات شیشه ای، آینه ساخته می شد. امروزه اما رو ش های گوناگونی برای ساخت آینه وجود دارد و این به نقره محدود نمی شود.
ساخت آینه
شما می توانید خودتان آینه بسازید. روش های مختلفی برای ساخت آن وجود دارد اما در اینجا ما یکی از قدیمی ترین روش ها را انتخاب کرده ایم. برای انجام این واکنش جذاب با ما همراه باشید.
وسایل مورد نیاز
برای ساخت آینه به فلاسک یا بالن ته گرد، درپوش لاستیکی، استوانه مدرج، پیپت، میله شیشه ای و بشر 250 میلی متری احتیاج دارید.
مواد شیمیایی مورد نیاز
برای ساخت آینه به مواد شیمیایی از جمله:
- نیترات نقره 8.5 گرم
- پتاسیم هیدروکسید 11.2 گرم
- گلوکز 2.2 گرم
- محلول آمونیاک 35% حجمی/ وزنی، 30 میلی لیتر
نیاز دارید. همچنین هیدروکلریک اسید، به مقدار لازم و 800 میلی لیتر آب دیونیزه یا آب مقطر آماده کنید.
روش ساخت
برای ساخت 5 گرم نیترات نقره را در 500 میلی لیتر آب مقطر حل کنید تا محلول 0.1 مولار به دست آید. در ادامه 2 گرم پتاسیم هیدروکسید را در 250 میلی لیتر آب مقطر حل کنید تا محلول 0.8 مولار به دست آید. 2 گرم گلوکز را در 50 میلی لیتر آب مقطر حل کنید. حال مقدار 150 میلی لیتر محلول نیترات نقره را در یک بالن 250 بریزید. زیر هود با استفاده از پیپت آمونیاک را به مخلوط اضافه کنید تا زماینکه محلول شفاف و بی رنگ ایجاد شود. حدود 5 میلی لیتر آمونیاک لازم است. در این مرحله محلول حاوی کمپلکس +[Ag(NH3)2] تشکیل می شود. مقدار 75 میلی لیتر محلول پتاسیم هیدروکسید به مخلوط اضافه کنید. در نتیجه اضافه شدن این محلول رسوب قهوه ای تیره، از اکسید نقره تشکیل می شود. حال مقدار اضافه از محلول آمونیاک را قطره قطره اضافه می کنیم تا محلول شفاف و بی رنگ تشکیل شود. حدود 5 میلی لیتر آمونیاک در این مرحله نیاز است. این محلول را با نام تجاری تولن می شناسند.
این محلول را به یک فلاسک یا بالن اضافه کنید و 12 میلی لیتر محلول گلوکز را به آن اضافه کنید. درب آن را ببندید و بگذارید محلول هم بخورد. وقتی رنگ آن به قهوه ای تغییر کرد آن را روی شیشه ای که می خواهید بریزید. محلول را به آرامی گرم کنید اما نگذارید بجوشد. پس از حدود 2 دقیقه لایه ای نازک از نقره روی سطح مورد نظر شما قرار گرفته است. باقی مانده محلول را جدا کنید و بگذارید محلول کاملا خشک شود. برای جدا کردن نقره از جاهایی که نمیخواهید نقره اندود شده باشد از اسید کلریدریک استفاده کنید.
نکات ایمنی
در هنگام ساخت آینه نکات ایمنی وجود دارد که حتما باید رعایت شود. لازم است بدانید نیترات نقره ماده ای خورنده است که هم برای انسان و هم محیط زیست خطرناک است. هنگام کار حتما لباس مخصوص آزمایشگاه بپوشید و از دستکش و عینک استفاده کنید. حتما اضافه کردن آمونیاک زیر هود انجام شود چرا که می تواند گازهای سمی ایجاد شود. ممکن است در پایان واکنش سطح ظرف با نقره پوشیده شود. برای تمیز کردن ظرف می توانید از اسید نیتریک استفاده کنید.
پس از اتمام ساخت آینه، محلول نقره باقی مانده را در ظرف از جنس نقره نگهداری نکنید. محلول را باید با مقداری زیادی آب سرد مخلوط کرده و پس از سی دقیقه آن را در ظرف پسماند مواد شیمیایی بریزید. مخلوط کردن آن با آب سرد به منظور جلوگیری از واکنش انفجاری انجام می گیرد.
جمع بندی
استفاده از آینه سال هاست که با زندگی ما گره خوردند و امروزه به جز جدایی ناپذیر از زندگی روزانه ما تبدیل شدند. در گذشته با جلا و صیقلی سطح فلزاتی مانند مس و سنگ جلا، آینه ها را می ساختند. در ادامه با استفاده از فرایند نقره اندود سطح فلز یا شیشه، آینه را می ساختند. امروز اما روش های گوناگون و جدید و ایمن تری برای ساخت آینه استفاده می شود. لازم به ذکر است که این واکنش باید توسط شخص متخصص انجام شود و در هنگام انجام آن همه نکات ایمنی رعایت شود.
