عناصر مورد نیاز گیاهان برای رشد کدام اند ؟

نام عنصر

نقش

علائم کمبود

  نیتروژن(N)

•   عنصر ضروری جهت رشد گیاه
•   سبب تسریع رشد و افزایش عملکرد محصول

•  کاهش رشد، زردی و کوچک شدن برگ ها و ضعف در برگ های پیر است.
•  باعث ریزش پیش از موقع برگ ها می‌شود
•  بیش از اندازه بودن نیتروژن هم به آبدار، ترد و شکننده ‌شدن ساقه‌ ها و تیره رنگ شدن برگ‌ها منجر می‌گردد.

پتاسیم (K)

•  موجب تسهيل نفوذ آب در سلول هاي گياهي شده و عمل باز و بسته شدن روزنه هاي برگ در هنگام تبخير و تعرق را کنترل می‌کند.
• فعال نمودن آنزيم ها، تنظيم روابط آبي و انرژي، انتقال مواد ساخته شده گياهي، جذب ازت، فسفر، پروتئين و سنتز نشاسته

•  مقاومت گياه را در برابر آفات و بيماري ها كاهش مي‌دهد.
• گیاهان معمولاً ضعيف، کوتاه و کوچک میشوند ، رشد ساقه اصلي و شاخه‌ها متوقف شده
• ابتدا در برگ‌هاي پير ظاهر شده و باعث زردي و سوختگي انتهاي برگ‌ها مي‌گردد. بطوریکه برگ ها به تدریج شفافیت خود را از دست داده و به رنگ سبز تيره مايل به خاکستري در می‌آیند.

فسفر (P)

•  در فرایند فوتوسنتز نقش مهمی بر عهده دارد.
• اهمیت ویژه ای در جوانه زدن بذر ، تسریع رشد ریشه و فرآیندهای رسیدن دانه و میوه دارد.
• برای تقسیم سلول و رشد بافتهای ضروری می باشد

•  کمبود فسفر باعث توقف رشد گیاه می‌شود و به علت انتقال فسفر از برگ‎های پیر به برگ‌های جوان، کمبود آن منجر به ریزش برگ‌های پیر می‌گردد.
• کمبود فسفر گاها باعث تجمع مواد قندی در برگ و ساقه شده و منجر به قرمز رنگ شدن آن‌ها می‌شود.

گودگرد (S)

• جزء اصلی پروتئین سستئین و متیونین
• شرکت در فرایند فتوسنتز 

• علائم کمبود گوگرد (S) مشابه کمبود عنصر نیتروژن می باشد 
• به گونه ای که در اثر کمبود برگ ها به رنگ سبز کم رنگ دیده می شوند 
• این علائم بیشتر در برگهای جوان بخاطر تحرک پایین این عنصر در گیاهان مشاهده می شود.

کلسیم(Ca)

•  کلسیم نقش مهمي در تشكيل ديواره و غشاء سلولي و قابليت انعطاف‌پذيري گیاه دارد.
• در استحكام و كيفيت ميوه نیز موثر بوده و با حفظ و پايداري سلول های گياهي و افزايش قدرت بافت، مانع از ايجاد بسياري از بيماري‌هاي فيزيولوژيكي در محصولات مي‌گردد.

•   ايجاد نقاط سفيد رنگ و شفاف بر روي نوك و مابين رگبرگ‌ها از نشانه های مراحل اوليه کمبود این عنصر در گیاه است.
   برگ‌های جوان نزدیک به شاخه‌ها بد شکل و چروکیده شده و نوک برگ ها به طرف بالا و حاشیه آن ها نامنظم و پاره پاره و به طرف بالا یا پایین لوله می‌گردد.
•   در ميوه‌هاي درختان جوان و با افزايش ازت و پتاسيم ظاهر گردیده و تغييرات رطوبتي و آبشويي در طول فصل رشد موجب افزایش شدت عوارض می‌شود.
•   کمبود کلسیم در سیب زمینی به صورت لکه‌های سیاه رنگ با حالتی سوختگی نمایان شده .
•   در گیاه میخک باعث چرخش نود درجه ای برگ‌ها نسبت به حالت عادی می‌گردد.
•  باعث پوسيده شدن یا سوختگی ميوه‌هاي انتهايي گوجه فرنگي و یا پوسيدگي گلگاه در این میوه، سوختگي لبه برگ کاهو، ايجاد لکه‌هاي فرو رفته در گلگاه فلفل، قلب سياه کرفس و مرگ مناطق رشد در بسياري از گياهان شود.
•  بد شکلي و بي مزه شدن ميوه‌ها از دیگر عوارض کمبود کلسیم است.

منیزیم(Mg)

•  اين عنصر در سنتز پروتئين نیز دخیل بوده و نیز با شركت در چرخه اسيد سيتريك به عنوان يك چرخه متابوليسمي، در تنفس گياهان نقش مهمی بر عهده دارد.
• منیزیم همچنین موجب افزایش روغن توليدي در درختاني مانند زيتون، گردو و بادام می‌شود

•  کاهش قدرت گياه و اندازه برگ های آن از علايم کمبود منيزيم محسوب می‌شود.
•  فاصله بين رگبرگ‌ها و حاشيه برگ ها زرد و سوخته شده که اين عارضه ابتدا روي برگ هاي مسن تر گياه اتفاق مي‌افتد.

آهن(Fe)

• آهن در توليد کلروفيل، تنفس و فتوسنتز گیاهان نقش مهمی بر عهده دارد.
• جذب آهن توسط گیاه به PH خاک و ترکيبات آن بستگي داشته و این عنصر اغلب به صورت کلات آهن به خاک اضافه می‌شود

•  ابتدا در برگ‌هاي جوان و در قسمت‌هاي بالايي ساقه مشاهده شده و با شدت يافتن این معضل، تمامي گياه را در بر می‌گيرد.
• موجب زرد شدن برگ ها در گیاه شده ولي رگبرگ ها تغییری نکرده و همچنان سبز باقي مي‌مانند..

منگنز(Mn)

•   نقش منگنز در گياه، مشاركت در سيستم‌ هاي تركيبي است .منگنز در واكنش‌هاي انتقال الكترون در گياه دخيل بوده و در توليد كلروفيل نيز نقش دارد.
•   بخش عمده منگنز در برگ ها و ساقه وجود داشته و مقدار آن در دانه گیاهان ناچيز است

•  کمبود منگنز معمولا در خاك هاي آلي و خاك‌هاي داراي واكنش قليايي ديده مي‌شود.
• باریک و ضعیف شدن برگ ها و گاها مشاهده لکه‌هایی بر روی آن از علائم کمبود منگنز در گیاه می‌باشد.

مس(Cu)

•  مهمترین فعالیت مس در گیاهان كمك در سنتز كلروفيل است و در فتوسنتز و تنفس گیاهان نقش یک كاتاليزور را ایفا می‌نماید.

•  کمبود این عنصر در مرکبات باعث مرگ جوانه‌های انتهایی می‌شود. به طوری که ابتدا جوش‌های کوچک، شاداب و با برگ‌های درشت و شفاف از انتهای شاخه‌ها ظاهر شده که پس از مدتی خشک گردیده و تعداد دیگری می روید.
•  از دیگر علائم کمبود مس در گیاه چروک و خمیده شدن رگبرگ‌ها، ترکیدن پوست میوه و ترشح صمغ از روی آن است.

روی(Zn)

• در بسياري از سيستم هاي آنزيمي گياه نقش كاتاليزوري فعال كننده و يا ساختماني داشته و در ساخت و تجزيه پروتئين‌ها در گياه نيز دخيل است.
  2- در ساخت اسيدآمينه تريپتوفان به عنوان پيش نياز ساخت هورمون اكسين است كه در رشد طولي شاخه‌ها موثر مي‌باشد.

•  تاخير در باز شدن جوانه‌هاي رويشي و زايشي حتي تا مدت يك ماه
•  تشكيل دانه‌هاي كوچك‌تر و قرمزتر از دانه‌هاي سالم، ريزبرگي، كم برگي، كوچك شدن ميان گره‌هاي سرشاخه و رزت مي‌باشد.
•  مقدار روي در خاك بسيار ناچيز بوده .هرچه PH خاك بيشتر شود از مقدار روي قابل جذب كاسته مي‌شود. در خاك هاي با PHقليايي كه خاص خاك هاي آهكي است كمبود روي شايع و گسترده می‌باشد استفاده زياد از كودهاي فسفره در خاك‌هايي كه با مقدار کم روي قابل استفاده مواجه هستند، موجب بروز كمبود تحميلي روي در گياه می‌شود. 
• در صورت کمبود می توان از کود سولفات روی و کلاته ها استقاده نمود.

بور(B)

• از عناصر كم مصرف مورد نياز گياه است.
  بــور به صورت مولكول اسيد بوريك (H3Bo3)و يون برات توسط گياه جذب می‌شود.
• این عنصر در رشد و فعاليت بافت‌ها، زنده ماندن دانه گرده و رشد لوله آن و همچنین در افزایش طول عمر باروري تخمك ها بسيار مؤثر است.

•  سياه شدن جوانه هاي روينده و بافت هاي مريستمي، خشكي و زردي برگ‌ها و گل‌ها از علائم كمبود بــور در گیاهان می‌باشد

مولیبدن(Mo)

•  مولیبدن در تغذیه نیتروژن دخالت داشته و ماده سازنده نیترات رودکتاز است. این عنصر همچنین در ساختار آنزیم نیتروژناز نیز وارد شده به شکل یون های MoO4-2 و MoO4-1 به صورت آزاد و یا جذب شده بر روی رس‌ها و هیدروکسیدها قابل جذب است.

• کمبود مولیبدن باعث کمبود نیتروژن در گیاه می شود. این رابطه به  دلیل نقشی که این عنصر در آنزیم نیترات ردوکتاز است دیده می شود.
• به گونه ای که با کمبود آن توان احیای نیترات وجود ندارد. و نیترات نمی تواند وارد سیستم سوخت و ساز گیاه شود. سپس گیاه علائم کمبود نیتروژن را نشان می دهد.

کلر(Cl)

•  کلر در تنظیم تورژسانس برخی از گیاهان همراه با یون پتاسیم عمل می‌کند.
• این عنصر برای فتوسنتز ضروری بوده و نقش آن در انتقال    الکترون‌ها از آب به کلروفیل می‌باشد.

• کمبود این عنصر بیشتر در کشت های گلخانه ای مشاهده می شود.
• ازجمله نشانه های کمبود این عنصر پژمردگی، پیچ خوردگی و برنزه شدن برگ و کاهش رشد شبیه کمبود منگنز است.