آشنایی با برخی خواص سدیم نیتریت

ویژگی های فیزیکی و شیمیایی:

فرمول شیمیایی سدیم نیتریت:NaNO₂

ساختار لوئیس:

خواص:

نیتریت سدیم یا سدیم نیتریت یک ماده شیمیایی معدنی  با فرمول NaNO₂ است که به شکل پودر بلوری به رنگ زرد کمرنگ است که قابل حل در آب بوده و جاذب رطوبت است که در دمای 284 درجه سانتی گراد ذوب می شود و در دمای 320 درجه سانتی گراد به اکسید سدیم، اکسیدهای نیتروژن و نیتروژن تجزیه می شود. سدیم نیتریت در دو گرید خوراکی و صنعتی موجود میباشد.

افزودنی ها به منظور تازه نگهداشتن (افزایش ماندگاری) و برای بهبود رنگ ، طعم، و بافت غذا به انواع موادغذایی اضافه می شوند.  یکی از این افزودنی ها افزودن ترکیبات و مواد شیمیایی به عنوان نگهدارنده به مواد غذایی است.نگه دارنده ها از فاسد شدن مواد غذایی در اثر فعالیت باکتری ها ، قارچ ها و سایر میکرو ارگانیسم ها جلوگیری می کند. یکی از این نگه دارنده ها ترکیبات نیتریت ها نیترات ها می باشد. سدیم نیتریت خوراکی به عنوان یک ماده افزودنی برای بهبود رنگ و طعم و نیز به عنوان نگهدارنده  برای جلوگیری از فعالیت و رشد باکتری ها بخصوص کلستریدیوم بوتولینوم در  گوشت های فراوری شده ای مانند سوسیس، کالباس، ژامبون و….استفاده می شود.سدیم نیتریت رنگ صورتی وطعم مناسبی به این مواد می دهد.

اثرات ضد میکروبی

سدیم نیتریت مستقیم و بدون تبدیل به ماده دیگری اثر ضد میکروبی دارد. مکانیسم اثر سدیم نیتریت بدین گونه است که با تأثیر بر روی ترکیبات سولفیدریل موجود در میکروارگانیسم ها تغییراتی در آنها ایجاد می کند که سبب اختلال در متابولیسم و در نهایت رشد و تکثیر میکربی می شد.  

اثر نگهدارندگی و ضد میکروبی نیتریت سدیم به عواملی از جمله pH، دمای محیط،  محیط بستگی دارد به گونه ای که  به ازای کاهش pH به اندازه یک واحد تولید  اسیدنیترو (HNO₂) که عامل ضد میکربی است به 10 برابر افزایش می یابد  و بهترین محدوده استفاده از سدیم نیتریت برای جلوگیری از رشد و فعالیت باکتری  کلستریدیوم بوتولینوم  pH  حدود 5 تا 5/5 می باشد.

این ماده پیش ساز ترکیبات مختلف ارگانیک مثل ترکیبات دارویی، رنگ­ها و آفت کش­ها است اما شناخته شده ترین کاربرد آن به منظور جلوگیری از بوتولیسم در غذاهای آماده است.

مهم ترین کاربرد سدیم نیتریت صنعتی  تولید ترکیبات ارگانونیتروژن است که این مواد به طور کلی معرف تبدیل آمینو سیتو دی آزو، که پیش ساز تولید بسیاری از رنگ ها هستند، و همچنین ساخت ترکیبات نیتروزو کاربرد دارد.

سدیم نیتریت صنعتی به عنوان ماده ضد خوردگی شناخته می شود. و جزء یکی از افزودنی ها به گریس محسوب میشود. در پزشکی نیز از نیتریت سدیم برای درمان مسمومیت به سدیم استفاده میکنند.

سدیم نیتریت صنعتی در الکل و اتر به میزان کمی حل می شود و در دمای 100 درجه فارنهایت منفجر شده ، در دمای 320 درجه سانتی گراد تجزیه می گردد.

کاربردها

• دی آزو کردن به وسیله واکنش با اسید هیدروکلریک
•  شتاب دهنده در صنایع لاستیک
•  تثبیت کننده رنگ
• صنایع عکاسی
•  صنایع رنگ سازی
•  به عنوان واکنش گر در شیمی تجزیه

مقدار مجاز استفاده از سدیم نیتریت حدودا بین  120 تا 200ppm  می باشد. البته به ندرت ممکن است این مقدار از 150ppm تجاوز کند.سازمان غذا و داروی آمریکا متذکر شده که نباید مقدار نیتریت از 200ppm و مقدار نیترات از 500ppm بیشتر باشد

لینک های مرتبط:

آزمایش تعیین درصد خلوص سدیم نیتریت