برنامه کوددهی در محصولات مختلف بخصوص محصولات استراتژیکی مانند برنج ، گندم و ذرت بسیار مهم است. بنابراین مقدار عناصر مورد نیاز به مقدار محصولی که انتظار برداشت دارید بستگی دارد. انواع مختلفی از محصولات برای تامین مواد مغذی موردنیاز خود به کودهای متفاوتی نیاز دارند. ممکن است یک نوع محصول طبیعی (محلی) نسبت به نوع اصلاح شده آن به یک نوع کود خیلی خوب پاسخ ندهد برای مثال ذرت هیبریدی اغلب پاسخ بهتری نسبت به کود می دهد و در آن محصولات بیشتری نسبت به ذرت معمولی به دست می آید. با ما همراه باشید تا با برنامه کوددهی گندم ، برنج ، ذرت و سایر محصولات و میران برداشت توسط آنها از خاک بیشتر آشنا شوید.
جدول زیر مقدار عناصر مورد نیاز مختلف برای برداشت(تولید) محصولات به انداره مورد نیاز را نشان می دهد:
|
سولفید (S) |
منیزیم Mg |
کلسیم (Ca) |
پتاسیم |
فسفر |
نیتروژن (N) |
محصول تولیدی |
|
||||
|
K |
K2O |
P |
P2O5
|
||||||||
|
– 10 |
– 12 |
– 19 |
66 133 |
80 160 |
11 22 |
26 50 |
50 100 |
3000 6000 |
برنج |
||
|
– 21 |
– 14 |
– 24 |
– 24 |
54 108 |
65 130 |
27 60 |
72 140 |
3000 5000 |
گندم
|
||
|
– 21 |
– 14 |
– 24 |
54 108 |
65 130 |
12 26 |
27 60 |
72 140 |
3000 5000 |
ذرت |
||
|
6 16 |
4 23 |
2 – |
158 257 |
190 310 |
17 35 |
39 80 |
140 175 |
20000 40000 |
سیب زمینی |
||
|
– 38 |
– 50 |
– – |
125 282 |
150 340 |
22 39 |
50 90 |
60 110 |
50000 100000 |
نیشکر |
||
|
21
|
– |
– |
133
|
160
|
22
|
50 |
120 |
35000
|
پیاز |
||
|
54 |
17 |
– |
125 |
150 |
13 |
30 |
110 |
40000 |
گوجه فرنگی |
||
|
– |
36 |
– |
83 |
100 |
20 |
45 |
60 |
35000 |
خیار |
||
|
– |
– |
– |
100 |
120 |
22 |
50 |
155 |
2400 |
لوبیا |
||
|
– – |
– 18 |
– – |
66 81 |
80 97 |
15 19 |
35 44 |
160 224 |
1000 2400 |
سویا |
||
|
5 30 |
4 35 |
6 – |
46 105 |
56 126 |
12 27 |
28 63 |
73 180 |
1700 5000 |
پنبه |
||
اگر چه ارقام موجود در جدول اولین نیاز گیاهان برای به دست آوردن سطح و مقدار مشخصی از محصولات را به خوبی نشان می دهد اما فاکتورهای دیگری برای محاسبه دقیق اینکه چقدر کود باید استفاده شود وجود دارد،مثلا ذخایر مواد مغذی خاک،همچنین مواد و عناصری که ریشه گیاه به علت تراکم خاک و اشباع شدن خاک از دسترس خارج می شود و … همه این عوامل در تخمین مقدار کود مورد نیاز موثر هستند.
انواع کودها:
بعضی از کودها فقط شامل عناصر اولیه و اصلی (نیتروژن N،فسفر P،پتاسیم k ) هستند ،دسته دیگری از کودها دو یا چند ماده مورد نیاز گیاه را به همراه دارند.
برنامه کوددهی ترکیبات پرمصرف
اوره با 46 % نیتروژن N، منبع اصلی تامین نیتروژن خاک می باشد اوره باید زمانی استفاده شود که بعد از پخش بلافاصله با خاک ترکیب شود یا حداقل تا چند ساعت بعد از پخش در خاک احتمال بارش باران وجود داشته باشد.
آمونیوم سولفات (AS) با 21 %نیتروژن N( به شکل امونیوم ) ، از نظر درصد نیتروژن به اندازه اوره غنی نمی باشد .این کود علاوه بر نیتروژن ،23 % سولفور دارد .این کود برای کشت های آبی و برای تامین عنصر سولفور خاک استفاده می شود. همین امر در مورد آمونیوم سولفات نیترات (ASN) با 26 % نیتروژن N (حدودا 3/2 به شکل امونیوم و 3/1 به شکل نیترات ) و 13 تا 15 درصد سولفور (گوگرد) نیز صدق می کند .
کودهای سوپر فسفاته 46 % فسفر (P2O5) دارند در حالیکه گوگرد ندارند و مقدار کلسیم آنها کم است. فسفر موجود در این کودها در آب محلول و قابل استفاده برای گیاه می باشد.
مقدار قابل توجهی از فسفر به صورت کود های نیترو –مونوآمونیوم فسفات (MAP) و دی آمونیوم فسفات (DAP) می باشد. کود پتاسیم کلرید با 60% درصد K2O که به طور مستقیم پتاسیم مورد نیاز محصولات کشاورزی را تامین می کند.
در مورد محصولات و گیاهان حساس به کلر یا جایی که به سولفور(گوگرد) نیاز باشد .سولفات پتاسیم با 50% پتاسیم و 18% سولفور (گوگرد) استفاده می شود. با این حال استفاده از کودهای فسفاته ،بخش عمده ای ازK2O به صورت کود NPK و PK تامین می شود.
مزیت کودهایی که چند ترکیب و ماده مغذی را با هم دارند :
- راحتی برای جابجایی و نگهداری
- استفاده راحت
- حاوی درصد بالایی از مواد مغذی
- توزیع و پخش مواد در زمین
- متعادل سازی کود، نیتروژن ، فسفات و پتاسیم را از مرحله شروع رشد و مطابق با نیاز گیاه با هم دارد.
سه نوع متفاوت از کودهای حاوی چند ماده یا اصطلاحا ترکیبی وجود دارد :
- کمپلکس
- ترکیبی
- مخلوطی
انواع گرید های متفاوت NPK و NP از کودهای ترکیبی شامل :
- کود کامل NPK با درصد های متفاوت :
22-22-11 /19-19-19/ 17-17-17 / 14-35-14/ 14-28-14/ 15-15-15/ 13-13-21/12-24-12/13-13-21/12-12-17/12-12-17/11-22-22 /10-26-26/
- کود های NP:
28-28-0/26-14-0/24-24-0/23-23-0/20-20-0/18-46-0/16-20-0
از جمله این کودها می توان به مونو آمونیوم فسفات ، دی آمونیوم فسفات و مونو پتاسیم فسفات اشاره کرد.
|
%K2O |
%P2O5 |
%N |
|
نوع کود |
|
5-26 |
5-35 |
5-28 |
|
NPK نیترو پتاسیم فسفات |
|
– – |
42-48 52 |
16-18 11 |
DAP MAP |
امونیوم فسفات |
|
– |
6-34 |
20-26 |
|
پتاسیم فسفات NP |
|
6-30 |
6-30 |
– |
|
پتاسیم فسفات PK |
علاوه بر عناصر اولیه نیتروژن ،فسفر و پتاسیم ،گیاهان به عناصر دیگری از جمله آهن ،مس ،روی ،منگنز ،بور و… به مقدار کم نیاز دارد که به آنها عناصر کم مصرف یا ریز مغذی می گویند . این عناصر به مقدار خیلی کم مورد نیاز هستند اگر بیشتر از مقدار مورد نیاز استفاده شوند مثل بور ،ممکن است بر روی تولید محصول یا کیفیت محصول اثر سوء داشته باشد. کود های ترکیبی می توانند حاوی ریز مغذی مختلفی باشند.
در بسیاری از موارد کمبود ریزمغذی ها ناشی از pH خاک می باشد جایی که pH خاک بسیار پایین (اسیدی ( یا بسیار بالا) قلیایی) باشد. بنابراین با تغییر در pHخاک ممکن است عناصر کم مصرف در دسترس گیاه قرارگیرد.
میزان دقیق استفاده و بهره وری بیشتر از طریق اسپری کردن کودهای فرموله شده به صورت پودر یا مایع ممکن می شود.
انواع ریز مغذی ها(عناصر کم مصرف) در جدول زیر نشان داده می شود.
|
عنصر مورد نظر |
فرمول |
کود |
|
آهن (Fe) |
FeSO4.7 H2O |
سولفات آهن |
|
مس (Cu) |
Cu SO4 .5 H2O |
سولفات مس |
|
روی (Zn) |
Zn SO4 .7 H2O |
سولفات روی |
|
منگنز(Mn) |
MnSO4. 7 H2O |
|
|
بور (B ) |
Na2B4O7.10 H2O |
بوراکس |
|
مولیبدن (Mo) |
Na2 MoO4.10 H2O |
سدیم مولیبدات |
در مقاله بعدی نحوه محاسبه کود مورد نیاز را بررسی خواهیم کرد …
لینک مقاله نحوه محاسبه کود مورد نیاز در گیاهان مختلف