ایزوپروپانول

ماده ای که در مقایسه با سایر حلال ها دارای خاصیت سمیت کمتری است، ایزوپروپانول نام دارد. این ماده ساده ترین الکل نوع دوم است، به همین دلیل در صنایع شوینده برای تهیه انواع شوینده ها و در صنعت پزشکی به عنوان ضدعفونی کننده کاربرد دارد. در ادامه به بررسی کاربردها، خواص و ویژگی این ماده می پردازیم. 

شما می توانید برای اطلاع از قیمت و خرید ایزوپروپانول با مشاوران ما در مبتکران شیمی تماس بگیرید.

ایزوپروپانول چیست؟

ایزوپروپانول (Isopropyl alcohol) یا ایزوپروپیل الکل مایعی شفاف، بی رنگ و فرار با فرمول شیمیایی C3H8O است. ایزوپروپانول یکی از مواد تشکیل دهنده الکل ماساژ است که تقریبا شامل 70 تا 90 درصد ایزوپروپیل الکل یا اتانول می شود. این ماده در صنایع پزشکی و شوینده مانند پاک کننده ها و ضد عفونی کننده ها، محصولات خانگی، رقیق کننده های رنگ و ضد یخ ها کاربرد دارد. این مایع دارای قابلیت آتش گیری است و در بیشتر حلال ها مانند آب، انحلال پذیر است.

 

خواص ایزوپروپانول:

  • فرمول شیمیایی ایزوپروپانول به صورت C3H8O می باشد.
  • دارای وزن مولکولی 60.096 گرم بر مول است.
  • مایعی بی رنگ و فرار است و دارای بویی خوش آیند می باشد
  • طعم و مزه آن تلخ و نقطه ی جوش 180.5 درجه ی فارنهایت است.
  • دارای نقطه ذوب 127- و نقطه فلش 53 درجه فارنهایت (11.7 درجه ی سانتی گراد) است. در نتیجه این ماده به دلیل خاصیت اشتعال زایی بالایی که دارد باید به دور از سایر مواد اشتعال زا، حرارت و جرقه نگهداری شود.
  • انحلال پذیری خوبی در اب دارد و مقدار آن 1000000 میلی گرم بر لیتر اندازه گیری شده است.
  • در حلال هایی نظیر اتر، کلروفوم و الکل انحلال پذیر است اما در محلول های نمکی قابلیت انحلال ندارد.
  • چگالی ویژه آن در حدود 0.785 در دمای 68 درجه فارنهایت اندازه گیری شده است
  • فشار بخار این ترکیب شفاف شیمیایی 33 میلی متر جیوه در دمای 68 درجه فارنهایت یا 40 میلی متر جیوه در 74.8 درجه فارنهایت تعیین شده است.
  • حد خود آتش گیری ایزوپروپیل الکل در دمای 750 درجه فارنهایت گزارش شده است.
  • این الکل صنعتی دارای خاصیت خورندگی است و مواد پلاستیکی و پوششی را مورد خوردگی قرار می دهد.
  • ویسکوزیته آن در حدود 2.038 میلی پاسکال ثانیه اندازه گیری شده است.

ساختار ایزوپروپانول

ساختار مولکولی این محصول به صورت شکل زیر می باشد.

ساختار شیمیایی ایزوپروپانول

به عنوان یک گروه ایزوپروپیل متصل به گروه هیدروکسیل، می توان آن را ساده ترین مثال الکل نوع دوم دانست که اتم کربن الکل به دو اتم کربن دیگر متصل شده است.

 این ماده در استون انحلال پذیری بالای دارد و در محلول های نمکی نامحلول است.

ترکیب فوق می تواند با برخی پلاستیک ها، روکش ها و لاستیک ها نیز واکنش دهد.

کاربردهای ایزوپروپانول

این الکل به دلیل خواص فیزیکی و شیمیایی که دارد در موارد فراوانی مورد استفاده قرا می گیرد که در ادامه به برخی از آنها خواهیم پرداخت : 

حلال:

ایزوپروپانول می تواند تعداد بسیار زیادی از ترکیبات غیرقطبی را در خود حل کند. این ترکیب به علت داشتن فشار بخار پایین به سرعت تبخیر می شود و در مقایسه با دیگر حلال ها سمیت کمتری دارد. به همین علت به عنوان حلال و پاک کننده، به ویژه برای حل روغن ها، استفاده می شود. این ماده به همراه اتانول، ان-بوتانول و متانول در گروه حلال های الکلی پر مصرف قرار دارد.

حد واسط شیمیایی:

ایزوپروپیل الکل می تواند استری شده و یک حلال دیگر، یعنی ایزو پروپیل استات را تولید کند. همچنین از واکنش آن با دی سولفید کربن و هیدروکسید سدیم، ایزوپروپیلگزانتات سدیم تولید می شود که به عنوان علف کش و همینطور عامل فلوتاسیون سنگ معدن کاربرد دارد. همچنین از واکنش ایزوپروپانون با تیتانیوم تترا کلراید و فلز آلومینیوم به ترتیب ایزوپروپوکسید تیتانیوم و آلومینیوم ایجاد می شود که اولی به عنوان کاتالیزور و دومی به عنوان معرف شیمیایی کاربرد دارد. این ترکیب با فعالیت به عنوان یک دهنده هیدروژن در انتقال هیدروژناسیون ، به خودی خود می تواند به عنوان یک واکنش دهنده شیمیایی عمل کند.

پزشکی:

الکلی که در هنگام تزریق آمپول استفاده می کنند، ضدعفونی کننده های دست و پدهای پاک کننده معمولا حاوی 60-70 درصد ایزوپروپانول در ترکیب با آب هستند. محلول 75% حجمی- حجمی آن معمولا به عنوان ضدعفونی کننده دست استفاده می شود.

کاربرد ایزوپروپانول به عنوان ضد عفونی کننده

استفاده اولیه به عنوان بی حس کننده:

این ترکیب همانند اتر می تواند به عنوان حلال یا بی حس کننده به صورت خوراکی و یا از طریق استنشاق بخارات آن استفاده شود که در گذشته از این خاصیت آن برای بیهوش کردن پستانداران کوچک و جوندگان استفاده می شد. با این حال به علت عوارض بسیار خطرناک آن مانند تحریک سیستم تنفسی، خونریزی داخلی و مشکلات بینایی و شنوایی، استفاده از آن ممنوع شد.

خودرو:

این الکل ماده اصلی مواد افزودنی سوخت “خشک کن گاز” است. مقادیر ناچیز آب در مخازن سوخت به علت اینکه از بنزین جدا شده و در دماهای پایین یخ می زند، مشکل ایجاد می کند. الکل نمی تواند باعث حذف آب از بنزین شود اما آن را در بنزین محلول می کند. ایزوپروپانول به عنوان ضد یخ ماشین نیز کاربرد دارد. کاربرد دیگر آن در از بین بردن آثار روغن ترمز از سیستم های ترمز هیدرولیکی است که این امر باعث می شود تا لنت های ترمز آلوده نشده و در نتیجه ترمز به درستی صورت بگیرد.

آزمایشگاه:

به طور تقریبی ایزوپروپانول یک جایگزین غیر سمی مناسب برای حلال هایی مانند فرمالدهید و دیگر نگهدارنده های مصنوعی است. از محلول های ایزوپروپانول 70 تا 99٪ برای حفظ نمونه ها استفاده می شود. همچنین از این ترکیب برای استخراج RNA استفاده می شود.

استخراج RNA از خون به کمک ایزوپروپانول

 عوارض ایزوپروپانول:

بخارات این مایع باعث تحریک یا سوزش ملایم در چشم و دستگاه تنفسی فوقانی می شود. غلظت بالایی از این ماده می تواند بی حس کننده باشد که موجب مصدومیت و آثار سوء روی پوست گردد. همچنین این ترکیب شیمیایی هنگامی که در معرض حرارت قرار گیرد بسیار خظرناک خواهد بود. دمای بحرانی آن 508.3 کلوین و فشار بحرانی آن نیز 4.7 مگا پاسکال خواهد بود. توصیه می گردد که قبل از تماس و در معرض این ماده قرار گرفتن، MSDS ایزوپروپانول مطالعه گردد.

نکات ایمنی:

اگر چشم های فرد مصدوم با این ماده مورد تماس قرار گرفته باشد، باید آنها را با آب و یا محلول نرمال سالین به مدت 20 الی 30 دقیقه شستشو داد و به طور همزمان با این کار، با مرکز خدمات درمانی تماس گرفته شود. سریعا باید فرد مصدوم را به بیمارستان منتقل کرد حتی اگر علائم آن نظیر سوزش هنوز مشاهده نشده باشد.

اگر فرد ایزوپروپیل الکل را فقط استنشاق کرده باشد، باید او را سریعا از محل خارج کرد و در معرض هوای تازه قرار داد.

این مقاله در مورد ایزوپروپانول صنعتی ، خواص و کاربرد ایزوپروپانول تهیه و تنظیم گردیده است.

آیا ایزوپروپانول خوراکی است؟

ماده ی اصلی موجود در رابینگ الکل ایزوپروپیل الکل می باشد و به طور معمول از 70 درصد از این ترکیب ساخته شده است. (این درصد می تواند از 60 تا 99 نیز متغیر باشد). این ماده را می توان برای تمیز نمودن منازل از داروخانه ها تهیه نمود. ایزوپروپیل الکل با الکل موجود در مشروبات الکلی ، آبجو و شراب (اتانول) متفاوت است و نوشیدن آن می تواند مسمومیت هایی را در پی داشت باشد و همچینین موجب نابینایی گردد.

به دلیل ارزان قیمت بودن این ترکیب نسبت به اتانول افراد سود جو این ماده را به جای مشروبات الکلی به فروش می رسانند. مصرف این الکل می تواند منجر به تحریک دستگاه گوارشی شود. نوشیدن مقدار زیادی از آن می تواند باعث استفراغ ، اسهال ، درد و خونریزی در معده و روده شود. در نتیجه به دلیل دهیدراته شدن و کمبود آب بدن ، فرد ممکن است دچار کاهش شدید فشار خون، اغما و در نهایت مرگ شود.

محصولات مرتبط:

ایزوپروپیل الکل

2 نظر برای «ایزوپروپانول چیست و آشنایی با خواص مهم آن»

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *