به طور کلی ایزو بوتانول یک شروع کننده مناسب واکنش های آلی است. این ترکیب یک مایع اشتعال پذیر است که باید در زمان نگهداری در انبار، تهویه مناسب قرار داد. این ترکیب می تواند برای پوست بدن حساسیت زا باشد و موجب سوزش چشم ها و مجاری تنفسی بشود . اما تماس طولانی مدت با بخارات با غلظت بالای آن می تواند موجب سکته ی مغزی در انسان بشود. از این جهت توصیه می شود پیش از شروع به کار حتما msds ایزوبوتانول مطالعه گردد.
ایزوبوتانول چیست؟
ایزوبوتانول (Isobutanol) یا ایزوبوتیل الکل یک الکل آلیفاتیک با فرمول شیمیایی C4H10O; (CH3)2CHCH2OH است. این ترکیب آلی به شکل مایع بی رنگ با بوی شیرین است. ایزوبوتانول در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده، ساخت بطری های پلاستیکی، حلال های رنگ و افزایش براقیت خودرو کاربرد دارد.
ویژگی ها و خواص ایزوبوتیل الکل
این ترکیب آلی در دمای اتاق به صورت یک مایع بی رنگ با بویی خاص و اشتعال پذیر است و ماده در صنایع مختلف به عنوان حلال در واکنش های شیمیایی به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد. از دیگر ترکیبات این خانواده می توان به ایزو پروپانول اشاره کرد. این مایع بی رنگ در 108 درجه سانتی گراد می جوشد. جرم مولکولی 74.123 گرم بر مول است.
تولید ایزوبوتانول :
ایزوبوتیل الکل را می توان در طی فرایند carbonylation کردن پروپیلن تولید کرد.
روش اصلی تولید ایزوبوتانول در حال حاضر استفاده از روش ها و منابع پتروشیمیایی است، تلاش هایی که در این زمینه برای تولید به روش زیست تجدید پذیر صورت گرفته است قابل رقابت با روش های پتروشیمیایی نیستند. از همین رو تولید به روش تجدید پذیر در مقیاس کوچک صورت می گیرد.
کاربرد ایزوبوتانول:
از جمله کاربردهای این ماده می توان به موارد زیر اشاره کرد.
- به عنوان خوراک واحدهای تولید ایزوبوتیل استات. این ترکیب عموما در ساخت و تولید لعاب و یا سایر مواد مورد استفاده در فرایندهای کوتینگ, به کار گرفته می شود.
- با توجه به خواص ایزوبوتانول, در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده از آن استفاده می کنند.
- به عنوان خوراک واحدهای ایزوبوتیل استرها که جزء مشتقات استرها محسوب می شود. یکی از معروف ترین این ترکیبات, (diisobutyl phthalate )(DIBP) است که به عنوان ماده اولیه تولید انواع پلاستیک ها کاربرد دارد.
- در تولید پارازایلن که به عنوان یک جزء اساسی در ساخت بطری های پلاستیکی, انواع منسوجات و لباس و پارچه, محسوب می شود. کاربرد دارد.
- حلال های رنگ
- حذف جلا دهنده ها از روی سطوح
- ایزوبوتیل الکل به عنوان افزونه برای رنگ ها به منظور کاهش ویسکوزیته ی محلول رنگ و هم چنین حرکت روان تر قلمو بر روی سطح مورد استفاده قرار می گیرد.
- افزودنی برای سوخت بنزین به منظور جلوگیری از یخ زدن کاربراتور , در خودروهای کاربراتوری.
- به عنوان افزونه برای پولیش خودرو .
- برای افزایش براقیت و محافظت از رنگ خودرو.
تولید سوخت های زیست تخریب پذیر
کاهش منابع و مشکلات زیست محیطی که سوخت های فسیلی به همراه دارند و همچنین قیمت های بی ثباتی که در بازار وجود دارد، تلاش برای جایگزین کردن این سوخت ها با سوخت های زیستی به اولویت بسیاری بدل گشته است. در طی دو دهه گذشته تلاش های بسیاری در این زمینه صورت گرفته است و سوخت های مایعی که توانایی استفاده در ترکیب با سوخت های فسیلی و یا به تنهایی در موتورها را دارند معرفی شده اند که در این میان ایزوبوتانول هم به عنوان یکی از مواد شیمیایی قابل استفاده در تولید سوخت زیست تخریب پذیر مطرح شده است
در حال حاضر رقابتی میان تولید سوخت های زیستی به وجود آمده است. اتانول می تواند توسط گیاهان تولید شده و از آنجایی که گیاهان تجدید پذیر هستند، اتانول تولیدی با این روش نیز تجدید پذیر است. واحدهای تولید کننده اتانول می توانند به صورت مستقیم سوخت بر پایه اتانول تولید کنند و یا اینکه آن را برای تبدیل به بوتانول مورد استفاده قرار دهند.
با این حال یک سوخت تجدیدپذیر می تواند یک سوخت بسیار موثر باشد و در صورت پیشرفت راه های تولید آن از منابع تجدید پذیر می تواند به عنوان یک سوخت بسیار موثر و مفید مورد استفاده قرار گیرد. ایزوبوتانول دارای انرژی بالاتری نسبت به اتانول است، از همین رو می تواند جذابیت سوختی داشته باشد. با این حال قیمت تمام شده برای تولید این الکل تقریبا به صورت متوسط دو برابر قیمت تولید اتانول است.
مضرات و سمیت ایزوبوتانول برای سلامتی
از آنجایی که ایزوبوتانول به عنوان حلال در تولید مواد مختلفی مانند عطرها، طعم دهنده ها، داروها ، آفت کش ها و غیره مورد استفاده قرار می گیرد. همچینین این الکل در سوخت، رنگ، لاک و … نیز کاربرد دارد. از همین رو نفوذ ایزوبوتانول به درون آب آشامیدنی امری دور از ذهن نیست. به عنوان مثال آزمایش بر روی آب موجود در کنار یک کارخانه تولید این محصول نشان داده است که 98 تا 308 بخش در میلیارد از این ماده در آب وجود داشته است.
میزان استاندارد این الکل در آب آشامیدنی 300 بخش در میلیارد (ppb) اعلام شده است. به این معنی که آب آشامیدنی مورد استفاده توسط انسان ها باید داری حداکثر 300 و یا کمتر ppb ایزوبوتانول داشته باشد. با مطالعاتی که بر روی حیوانات صورت گرفته است، محققان به این نتیجه رسیده اند که استفاده از آبی دارای غلظتی بیش از میزان استاندارد است، می تواند باعث ایجاد مشکل در تولید مثل مردان شود.
ایزوبوتانول در میان ترکیبات خانواده ی بوتانول ها کمترین میزان سمیت را دارد. مقدار LD50 برای این ترکیب mg/kg 2460 است. در سال 2009 دولت کانادا استفاده از این ترکیب در محصولات آرایشی راممنوع اعلام کرد.
